Leczenie zapaleń błony naczyniowej oka
Zapalenia błony naczyniowej oka stanowią dużą i zróżnicowaną pod względem etiologii grupę jednostek chorobowych. Ich leczenie obejmuje przede wszystkim farmakoterapię, w której wykorzystywane są trzy grupy leków: leki rozszerzające źrenicę, leki działające przeciwzapalnie i leki działające na czynnik zakaźny.
LEKI ROZSZERZAJĄCE ŹRENICĘ I PORAŻAJĄCE MIĘSIEŃ AKOMODACYJNY
Stosowanie leków tej grupy w zapaleniach błony naczyniowej oka ma na celu przeciwdziałanie tylnym zrostom tęczówki oraz zmniejszenie bólu wywołanego przez skurcz mięśnia rzęskowego i zwieracz źrenicy. Właściwości takie wykazują zarówno parasympatykolityki, jak i sympatykomimetyki.
Mechanizm działania leków hamujących układ przywspółczulny (cholinolityków) polega na blokowaniu receptorów muskarynowych. W ten sposób stają się one niewrażliwe na uwalnianą z zakończeń nerwowych acetylocholinę, czego konsekwencją jest między innymi porażenie akomodacji oka, rozszerzenie źrenic i światłowstręt. Ponadto leki te wzmacniają barierę krew-tkanki na poziomie nabłonka rzęskowego. W ten sposób zmniejsza się wysięk i obniża nadciśnienie śródgałkowe spowodowane nadmiernym wydzielaniem. W okulistyce najczęściej stosowanymi związkami o działaniu parasympatykolitycznym są atropina i tropikamid. Atropina jest najsilniejszym lekiem tej grupy o długotrwałym działaniu. Jej stosowanie może jednak prowadzić do powstania zrostów tylnych przy nieruchomej, szerokiej źrenicy. Atropina stosowana jest w postaci 1% roztworów. Ze względu na krótkotrwałe działanie zrostom tylnym zapobiega tropikamid. Stosowny raz dziennie w przewlekłych zapaleniach lub cztery razy na dobę w stanach ostrych.
Leki o działaniu sympatykomimetycznym (fenylefryna, adrenalina) pobudzają receptory adrenergiczne. Ze względu na brak wpływu na wydzielanie wysięku i tworzenie się zrostów są rzadziej stosowane. Ich aktywność ogranicza się jedynie do rozszerzania źrenicy. Sympatykomimetyki znalazły jednak zastosowanie w rozrywaniu istniejących już zlepów lub świeżych zrostów. W tym celu stosowane są między innymi 10% roztwory fenylefryny w postaci kropli oraz roztwory adrenaliny w postaci wstrzyknięć podspojówkowych.
LEKI HAMUJĄCE PROCES ZAPALNY
Podstawową grupą leków stosowaną w leczeniu zapaleń błony naczyniowej oka są kortykosteroidy, gdyż w każdym rodzaju zapalenia pozwalają stłumić nadmierny odczyn zapalny. Wykorzystywane w okulistyce glikokortykosteroidy podawane są miejscowo lub ogólnie. Miejscowe podanie w postaci kropli i maści znalazło zastosowanie jedynie w zapaleniach przedniego odcinka błony naczyniowej. Krople lub maści oczne nie docierają bowiem poza soczewkę. Najczęściej stosowane są kortykosteroidy cechujące się silnym działaniem, takie jak betametazon, deksametazon i prednizolon. Leki tej grupy podawane są również w formie iniekcji podspojówkowych i okołogałkowych. Taka droga podania pozwala osiągnąć stężenie terapeutyczne substancji czynniej także w tylnym odcinku oka. Triamcynolon (kortykosteroid o średniej sile działania) w zapaleniach wewnątrzgałkowych podawany jest również doszklistkowo. Kortykosteroidy stosowane są nietylkow leczeniu miejscowym, ale i ogólnym. Jeśli miejscowa kortykoterapia w chorobach układowych nie przynosi oczekiwanego efektu leki podawane są doustnie. Najczęściej stosowany jest prednizon, który ze względu na krótkotrwałe działanie nie zaburza równowagi przysadka-nadnercza.
Zobacz również:
Zdecydowanie rzadziej stosowaną grupą leków hamujących proces zapalny są immunosupresanty. Leki te podawane są w przypadkach zagrożenia utraty wzroku przy jednoczesnym braku skuteczności terapii steroidami. Leki immunosupresyjne hamują aktywność układu immunologicznego. Do grupy tej należą antymetabolity (azatiopryna, metotreksat), substancje alkilujące (cyklofosfamid) oraz inhibitory limfocytów T (cyklosporyna).
LEKI DZIAŁAJĄCE NA CZYNNIK ZAKAŹNY
Zastosowanie leków tej grupy ogranicza się oczywiście wyłącznie do zapaleń błony naczyniowej spowodowanych przez zakażenie. W zależności od rodzaju czynnika zakaźnego leczenie może polegać na podawaniu antybiotyków, leków przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych lub przeciwpierwotniakowych. Antybiotyki stosuje się zarówno w zapaleniach przedniego, jak i tylnego odcinka błony naczyniowej. W pierwszym przypadku antybiotyki podawane są zwykle w zakażeniach zewnątrzpochodnych, na ogół miejscowo w postaci iniekcji podspojówkowych lub okołogałkowych, kropli lub maści. W zapaleniach tylnego odcinka błony naczyniowej wywołanych czynnikiem zewnątrzpochodnym antybiotykoterapia jest bardzo intensywna i obejmuje m.in. podawanie leku do komory ciała szklistego. Natomiast leczenie zapaleń wewnątrzpochodnych jest zwykle bardziej skomplikowane i dotyczy przede wszystkim osób chorych na AIDS.
W zapaleniach spowodowanych przez wirusy stosowana jest swoista terapia antywirusowa. W zakażeniach wirusami Herpes simlex virus (HSV) lub Varicella zoster virus (VZV) podawane są analogi nukleozydów, np. maści lub żele oczne z acyklowirem czy gancyklowirem. Niekiedy stosuje się także doustne leczenie preparatami o działaniu przeciwwirusowym. W zakażeniach cytomegalowirusem oprócz gancyklowiru zastosowanie znalazł również foskarnet, który hamuje polimerazę DNA.
Zakażenia grzybicze (np. kandydoza) wywołujące zapalenie błony naczyniowej wymagają leczenia przeciwgrzybiczego. Wykorzystywana jest m.in. amfoterycyna B podawana dożylnie, doszkistkowo lub okołogałkowo. Alternatywnie do tego leku może być też stosowany ketokonazol, który hamuje syntezę ergosterolu błony komórkowej grzyba.
W niektórych przypadkach leczenie jest specyficzne dla zakażenia (np. boreliozy, gruźlicy czy kiły), które spowodowało rozwój zapalenia. Specyficznego leczenia często wymagają także zakażenia pasożytnicze. Na przykład w tokspolazmozie stosowana jest terapia skojarzona pirimetaminą i sulfadiazyną.
Przy opisywaniu metod leczenia zapaleń błony naczyniowej oka nie można zapomnieć o leczeniu operacyjnym. Może ono polegać na przykład na usunięciu uszkodzonej soczewki lub jej resztek w soczewkowopochodnym zapaleniu błony naczyniowej czy wycięciu ciała szklistego w przypadkach odwarstwienia siatkówki, np. w zespole ostrej martwicy siatkówki. Wirektomia stosowana jest również w wągrzycy, w której z ciała szklistego lub przestrzeni podsiatkówkowej usuwa się larwy tasiemca uzbrojonego.
Niestety metody terapii zapaleń błony naczyniowej oka są niekiedy bardzo ograniczone i nie zawsze pozwalają na całkowite wyleczenie. Na przykład w postępującej martwicy siatkówki zewnętrznej (PORN) leczenie nie przywraca wzroku, a połowa chorych umiera w ciągu kilku miesięcy. W niektórych sytuacjach konieczne okazuje się nawet usunięcie oka. Jednak w większości przypadków rokowania są dobre. Nieraz leczenie nie jest nawet konieczne, na przykład przy stwierdzeniu ognisk zapalnych położonych obwodowo, które nie wpływają na ostrość wzroku w zapaleniu naczyniówki i siatkówki na tle toksoplazmozy.
Źródła:
Niżanowska M.H.: Okulistyka. Podstawy Kliniczne. PZWL, Warszawa 2007,
Janiec W. (red.): Farmakodynamika. Podręcznik dla studentów farmacji. PZWL, Warszawa 2008,
Kostowski W., Herman Z. S. (red.): Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. PZWL, Warszawa 2010.
Autor: Marta Grochowska
Polecamy również:
Zapalenia tylnego odcinka błony naczyniowej oka na tle infekcyjnym
Zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka
Komentarze do: Leczenie zapaleń błony naczyniowej oka (2)
Cyklosporyna Equoral przeszczepy reumatyzm RZS łuszczyca AZS świąd łysienie pieczenie skóry wypryski zespół nerczycowy sprzedam
1Cyklosporyna Equoral Cyclavance Sandimmum Neoral Cyclaid przeszczepy reumatyzm RZS łuszczyca AZS świąd łysienie pieczenie skóry wypryski zespół nerczycowy liszaj sprzedam leki Posiadam kapsułki elastyczne 100 mg po 4z... pokaż całość
Amfoterycyna B grzybica kandida histoplazmoza kryptokokoza sprzedam
1Amfoterycyna B grzybica kandida histoplazmoza kryptokokoza Butelka 40ml zawierająca 10 g amfoterycyny. Cena 80zł. Ważna 9.2019. Producent Haupt Pharma Wolfratshousen GMBH, Niemcy. Przesyłka pobraniowa 20zl. Wsk... pokaż całość