Zwyrodnienie plamki żółtej

Zwyrodnienie plamki żółtej, zwana inaczej ADM (ang. Age-related Macular Degeneration) to jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku przez osoby starsze. Początkowo nie daje objawów, zwykle na początku rozwija się tylko w jednym oku. Jest to choroba przewlekła o niejasnych przyczynach, dotyka zwykle białe kobiety po 50. roku życia, choć zdarza się, że dotyka też osób młodszych.

Czym jest plamka żółta?

Plamka żółta znajduje się na siatkówce oka. Jest ona skupieniem komórek światłoczułych, które mają żółtą barwę, stąd nazwa. W tym miejscu skupiają się promienie świetlne załamywane przez soczewkę. Zadaniem plamki żółtej jest odbieranie światła i obrazu jaki daje, które następnie zamienia na wiadomość przekazywaną nerwem wzrokowym do struktur mózgu odpowiedzialnych za wzrok.

ADM i jego rodzaje

Zwyrodnienie plamki żółtej wynika z odmiennych przyczyn w zależności od typu schorzenia. Charakterystyczne dla schorzenia jest widzenie prostych linii jako falowanych lub zniekształconych w inny sposób. Istnieją 2 rodzaje ADM, postać sucha i postać wysiękowa.

Pierwsza występuje u większości chorych (ok. 80%) i charakteryzuje się wolniejszym przebiegiem. Osoby chore zaczynają gorzej widzieć przy słabym świetle, czytanie staje się dla nich trudniejsze, niektóre litery wydają się rozmazane. W większości przypadków wynika to ze starzenia się organizmu i obumierania naczyń krwionośnych i fotoreceptorów

Drugi typ zwyrodnienia plamki żółtej ma szybszy przebieg i spowodowany jest przerostem naczyń krwionośnych w siatkówce oka, który nieodwracalnie niszczy fotoreceptory i komórki barwnikowe. Chory traci ostrość wzroku, pojawia się mroczek centralny i pogarsza się widzenie barw.

Grupy ryzyka ADM

Ryzyko zachorowania na zwyrodnienie plamki żółtej nie ma znanej bezpośredniej przyczyny, podejrzewa się czynniki genetyczne. Istnieją jednak kryteria, które pomagają stwierdzić jak wysokie jest prawdopodobieństwo zachorowania. Do czynników ryzyka należą:

• wiek powyżej 50. roku życia, największą zachorowalność po ukończeniu 75 lat
• biały kolor skóry
• płeć żeńska, kobiety chorują częściej, a choroba ma intensywniejszy przebieg
• obciążenie genetyczne, wystąpienie choroby w rodzinie
• nadciśnienie tętnicze
• narażanie wzroku na intensywne światło przez długi czas
• palenie papierosów
• niedobór przeciwutleniaczy np. witaminy E, C
• niedobór luteiny i i zeaksantyny
• jasny kolor tęczówki oka
• otyłość

Ryzyko zachorowania można zmniejszyć dokonując zmian w stylu życia, odpowiednia dieta, waga i rzucenie palenia. Profilaktyką ADM powinny się zainteresować szczególnie osoby podejrzewające u siebie obciążenie genetyczne.

Leczenie zwyrodnienia plamki żółtej

Obecnie nie jest możliwe pełne wyleczenie żadnej z postaci zwyrodnienia plamki żółtej. Można spowalniać rozwój choroby i prowadzić leczenie objawowe. Zarówno terapia jak i zapobieganie wymagają diety bogatej w przeciwutleniacze oraz częstych kontrolnych badań wzroku.

W suchej odmianie stosuje się leki poprawiające krążenie krwi i zmniejszające poziom cholesterolu we krwi.

W wysiękowej postaci ADM Schorzenie można leczyć za pomocą fototerapii, w której wstrzykuje się do krwiobiegu światłoczuły barwnik, werteporfinę. Składnik barwi nowe naczynia krwionośne. Po 15 minutach choremu zakłada się specjalną soczewkę i przez 83 sekundy naświetla się zabarwione naczynia laserem diodowym, co doprowadza do obumarcia niepotrzebnych naczyń.

Rozwój obu rodzajów zwyrodnienia plamki żółtej hamują leki zawierające miłorząb japoński i wyciąg z czarnej borówki.

Wśród nowoczesnych sposobów leczenia wymienić można przeszczep komórek macierzystych, które wstrzykuje się do ciała i pozwala im likwidować zniszczenia przez przekształcanie się w brakujące komórki.

Zwyrodnienie plamki żółtej dotyka głównie kobiet po 50.  roku życia, o białej cerze i jasnych oczach. Jest to schorzenie przewlekłe, które w swoim przebiegu uszkadza narządy wzroku powodując pogorszenie widzenia, a nawet pełną ślepotę. Współcześnie nie jest możliwe pełne wyleczenie choroby, ale można prowadzić leczenie objawowe i spowalniające jej rozwój. Ważna jest profilaktyka, szczególnie u osób w grupie ryzyka zachorowania.

Agnieszka Muciek - Szewczyk