Dni płodne

Kalendarz dni płodnych przydaje się zarówno w przypadku planowania ciąży, stosowania naturalnej antykoncepcji, jak i kontrolowania stanu kobiecego zdrowia. Okazuje się, że jedynie 19% Polek niestarających się o dziecko wie, kiedy ma dni płodne. Tak niska statystyka dziwi, zwłaszcza ze względu na to, że u wielu kobiet występują wyraźnie odczuwalne i zauważalne objawy owulacji - czasu, kiedy płodność jest największa.

Dni płodne to okres, którego symptomy nie zawsze są przyjemnie. Wtedy to temperatura ciała podnosi się, śluz przypomina białko kurze, czasem pojawia się ból brzucha, obrzmienie piersi czy narządów rozrodczych. Dni płodne charakteryzują także niezauważalne zmiany w postaci różnicowania stężenia wybranych hormonów oraz podniesienia i zmiękczenia szyjki macicy.

Dni płodne - co to?

Najprościej dni płodne można określić jako czas, w którym wytrysk w pochwie kobiety może doprowadzić do zapłodnienia. Długość tego okresu jest kwestią głównie czasu życia komórki jajowej i plemników w organizmie.

Dni płodne w cyklu

Cykl miesiączkowy rozpoczyna krwawienie. To okres niepłodności - szanse na zajście w ciążę w czasie menstruacji są praktycznie zerowe. Następnym etapem jest regeneracja błony śluzowej macicy (przygotowującej się na przyjęcie zapłodnionego jajeczka) i dojrzewanie pęcherzyka Graffa. Ten okres to tzw. faza folikularna, trwająca przy 28-dniowym cyklu 9 dni. Już w jej trakcie można mówić o pierwszych dniach płodnych. W kolejnej fazie - owulacyjnej - komórka jajowa dojrzewa i wydostaje się z jajnika (jajeczkowanie). Żyje do 24 godzin. To najlepszy czas na stosunek, jeśli staramy się o dziecko. Po obumarciu jajeczka zajście w ciążę staje się niemożliwe. Cykl miesiączkowy kończy faza luteralna, trwająca 10-16 dni.

Ile trwają dni płodne?

Do poczęcia może dojść tylko w ciągu 24 godzin życia komórki jajowej. Jednakże plemniki mogą żyć w śluzie macicy przeciętnie 3-5 dni (niektóre źródła mówią o 7 dniach), dlatego o czasie płodnym mówimy już od 5 dni przed uwolnieniem się komórki jajowej. Przyjmuje się ponadto, iż dni płodne trwają do 3-4 dnia po owulacji. To tzw. zasada bezpieczeństwa - nawet jeśli kobieta ma regularne cykle, nie można wykluczyć przypadkowego przesunięcia jajeczkowania. Uważa się, że dni płodne to średnio 7-9 dni.

Jak rozpoznać dni płodne?

Aby określić kiedy masz dni płodne, wsłuchuj się w sygnały wysyłane przez organizm. Jeśli nauczysz się je odczytywać, w zależności od swoich planów albo znacznie zwiększysz prawdopodobieństwo zajścia w ciąże, albo unikniesz zapłodnienia.

Temperatura a dni płodne

Mierzenie temperatury pomaga w określeniu dnia największej płodności. Zaraz po jajeczkowaniu ciepłota ciała kobiety wzrasta o minimum 0,2 stopnia Celsjusza. Taki stan utrzymuje się aż do menstruacji - temperatura spada bowiem wraz z miesiączką.

Temperaturę trzeba zmierzyć codziennie rano, o tej samej godzinie, zaraz po przebudzeniu, na czczo, nie wstając przedtem z łóżka. Tak określany poziom ciepłoty to tzw. podstawowa temperatura ciała. Kobiety pracujące w nocy powinny mierzyć temperaturę po nie mniej niż 3 godzinach wypoczynku w pozycji leżącej, zawsze o tej samej godzinie.

Jaki jest śluz w dni płodne?

Po miesiączce u większości kobiet szyjka macicy jest zaczopowana korkiem gęstego śluzu. W miarę dojrzewania komórki jajowej lepka maź zaczyna być coraz bardziej zauważalna. Na początku śluz jest lepki oraz mętny, ale stopniowo zmienia się w przejrzysty, rozciągliwy i śliski. Zwiększa się ponadto jego ilość. Kobiecie towarzyszy z czasem zwiększające się uczucie mokrości i „naoliwienia” w przedsionku pochwy. Dni płodne mają miejsce wtedy, kiedy śluz wygląda jak surowe białko jaja kurzego.

Proces zmieniania się śluzu od chwili jego widocznego pojawienia się do osiągnięcia konsystencji surowego białka trwa około 6 dni. Pod koniec okresu występowania białkopodobnego śluzu następuje jajeczkowanie - komórka jajowa uwolniona z jajnika przedostaje się do jajowodu. Po owulacji szyjka macicy nie produkuje już płodnego śluzu i ponownie zostaje zamknięta przez gesty czop śluzowy.

Obecność śluzu płodnego to warunek konieczny dla zachowania plemników przy życiu. W takim specyficznym środowisku plemniki mogą żyć od 3 do 5 dni. Bez śluzu płodnego giną już po 3 godzinach.

Dlaczego w dni płodne boli brzuch?

U części kobiet pojawia się wyjątkowo nieprzyjemny objaw owulacji - tzw. ból owulacyjny. Jest to ból o zazwyczaj średnim natężeniu, odczuwalny po jednej stronie podbrzusza. Rzadko bywa bardzo ostry - nawet do tego stopnia, że powoduje mdłości. Pojawia się wskutek pęknięcia pęcherzyka Graffa. Wtedy to dochodzi do wylania płynu pęcherzykowego oraz niewielkiej ilości krwi do jamy otrzewnowej. Wskutek podrażnienia w jamie brzusznej błony śluzowej pojawia się ból jajnika.

Pozostałe objawy owulacji

Istnieją jeszcze inne dodatkowe objawy, które towarzysza jajeczkowaniu. Występują one u części kobiet. Są to:

• plamienie owulacyjne, objawiające się śluzem z niewielką domieszką krwi. Czasem w połowie cyklu miesiączkowego - w dniu owulacji - ma miejsce się lekkie plamienie, określane jako owulacyjne. Jest ono spowodowane nagłym spadkiem stężenia estrogenów, do którego dochodzi tuż przed jajeczkowaniem, a także zmniejszoną ilością progesteronu - zbyt małą, by utrzymać wyściółkę macicy.
• obrzęk warg sromowych. U niektórych występuje obrzęk w okolicy sromu i warg sromowych, zwykle po stronie jajnika, w którym następuje owulacja.
• napięcie piersi, wrażliwość brodawek.

Pozostałe zmiany w organizmie kobiety podczas dni płodnych

Zmiany hormonalne

W pierwszej części cyklu, zanim nastąpi jajeczkowanie, w organizmie przeważają estrogeny. Po jajeczkowaniu w większych ilościach wydziela się progesteron (hormon prociążowy), którego zadaniem jest przygotowanie macicy do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej. To właśnie temu wzrostowi stężenia progesteronu towarzyszy podwyższenie temperatury ciała.

Szyjka macicy

Cechą charakterystyczną dni płodnych jest specyficzne ułożenie szyjki macicy. Ta część ciała odgrywa ważną rolę nie tylko podczas ciąży. Pozwala również rozpoznać, kiedy są dni płodne. Przez większość dni cyklu szyjka jest zwarta (porównywana bywa wtedy do koniuszka nosa), zamknięta i nisko położona. Gdy zbliża się jajeczkowanie, szyjka unosi się, lekko otwiera i staje się miękka (w dotyku podobna do warg). Zawdzięczamy to działaniu estrogenów, które odgrywają kluczową rolę w tej fazie cyklu. Miękka i otwarta szyjka jest łatwiejsza do pokonania dla poszukujących komórki jajowej plemników. Narząd o takich cechach stanowi sygnał, że jesteś przed owulacją i właśnie masz dni płodne.

Kontrolowanie dni płodnych

Bazowanie na metodzie opartej wyłącznie na przewidywaniu miesiączki sprawia, że obliczanie dni płodnych odbywa się mechanicznie. Dodatkowa obserwacja ciała pomaga dokładniej określić, kiedy kobieta jest płodna. Wtedy nie ma potrzeby niejako „na zapas" powstrzymywać się od stosunków po przewidywanym jajeczkowaniu, ponieważ na podstawie śluzu precyzyjniej możemy określić czas płodny.

Prowadzenie kalendarza dni płodnych to zwyczaj pożądany nie tylko u kobiet starających się o dziecko. Każda z pań powinna to robić w trosce o swoje zdrowie - obliczanie dni płodnych i niepłodnych przekłada się bowiem na wiedzę o własnym stanie zdrowie oraz umożliwia obserwację sytuacji, w której z organizmem dzieje się coś niedobrego.

Dni płodne przy nieregularnych cyklach

Bardzo ciężko przewidzieć moment owulacji, jeśli kobieta ma nieregularne cykle. Z różnych przyczyn (stres, zmiana klimatu, antybiotyki, brak snu, czasami przeziębienie) cykl może się rozregulować. Należy pamiętać o tym, że owulacja występuje 14 dni przed kolejną miesiączką, nie zaś, jak niektórzy mylnie uważają, 14 dni po ostatniej menstruacji. Dlatego tak trudno przewidzieć termin dni płodnych u pań, których miesiączki występują w różnych odstępach czasowych.