Mięsaki tkanek miękkich i kości, nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST) - doniesienia po konferencji ASCO
W mięsakach, czyli nowotworach złośliwych wywodzących się z tkanek pochodzenia mezenchymalnego (np. mięśni, tłuszczu, kości), poszukiwania nowych metod leczenia przesunęły się w kierunku tzw. leczenia celowanego molekularnie, czyli stosowania leków działających na dany cel w obrębie komórki nowotworowej, a nie na cały organizm. Modelowym nowotworem litym, w którym zastosowano skutecznie leczenie celowane jest GIST.
Nowotworów ten będący najczęstszym mięsakiem jamy brzusznej w postaciach zaawansowanych (czyli nieoperacyjnych lub przerzutowych) jeszcze kilka lat temu był chorobą nieuleczalną o bardzo złym rokowaniu. Prawdziwy przełom w leczeniu zaawansowanych postaci (nieoperacyjnych i/lub rozsianych) tego nowotworu stanowiło wprowadzenie na początku XXI wieku imatinibu [Glivec®] – doustnego, drobnocząsteczkowego leku będącego inhibitorem kinaz tyrozynowych, m.in. KIT i PDGFRA. GIST-y wykazują bowiem ekspresję genu KIT, kodującego receptor dla czynnika wzrostu komórek pnia (SGF) lub genu PDGFRA, kodującego receptor płytkopochodnego czynnika wzrostu. Oba receptory posiadają aktywność kinazy tyrozynowej. Wiadomo obecnie, że efekty leczenia imatinibem zależą od charakterystyki molekularnej nowotworu. Cechą charakterystyczną GIST jest mutacja aktywująca jeden z wymienionych genów.
Podczas ASCO (abstrakt 10004) potwierdzono długotrwałe korzyści kliniczne z stosowania imatinibu u chorych na zaawansowany GIST. Co więcej na podstawie analizy odpowiedzi na imatinib u ponad 600 chorych wykazano, że posiadający mutacje w eksonie 11 odpowiadają dobrze na leczenie imatinibem już w dawce 400 mg/d, podczas gdy chorzy z mutacją w eksonie 9 wymagają dawki 800 mg/d. Badania francuskie (streszczenie 10016) potwierdziły, że imatinib powinien być stosowany codziennie bez przerw aż do progresji choroby. W przypadku dalszej progresji po zwiększeniu dawki imatinibu do maksymalnej należy zastosować inny inhibitor kinaz tyrozynowych (obecnie zarejestrowanym jedynym lekiem drugiego rzutu jest multiinhibitor kinaz tyrozynowych – sunitynib [Sutent®], którego aktywności również dotyczyło część prac). Trwają intensywne prace nad oceną aktywności innych leków celowanych molekularnie w GIST, jak nilotinib (AMN107; badanie nad tym lekiem otwarte jest również w Polsce) czy IPI450.
Zobacz również:
Omówiono również wstępne wyniki badania amerykańskiego trzeciej fazy nad zastosowaniem leczenia uzupełniającego imatinibem po radykalnym wycięciu GIST. Wskazują one na poprawę wyników odnośnie przeżyć wolnych od nawrotu choroby, nie ma jednak dostępnych najistotniejszych z punktu widzenia medycznego danych dotyczących wpływu na przeżycia całkowite chorych. W Polsce (w Klinice Nowotworów Tkanek Miękkich i Kości Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie) jest również realizowany podobny do amerykańskiego międzynarodowy protokół badania klinicznego EORTC
62024 nad leczeniem uzupełniającym imatinibem po wycięciu GIST o dużym i pośrednim ryzyku nawrotu. Polscy chorzy mają swobodny dostęp do tego badania, w ramach którego otrzymują bezpłatne leczenie imatinibem przez okres 2 lata lub są poddawania starannej obserwacji i w razie nawrotu choroby otrzymują również leczenie imatinibem w ramach programu terapii onkologicznej. Dopiero pełne wyniki realizowanych badań klinicznych mogą stanowić podstawę wdrożenia leczenia uzupełniającego imatinibem do rutynowej terapii GIST.
Podczas ASCO przedstawiono również wiele prac oceniających działanie innych nowoczesnych leków działających na nowe szlaki molekularne w danych podtypach mięsaków, jak np. trabektedyny wykazującej znaczną skuteczność w leczeniu zaawansowanych tłuszczakomięsaków (streszczenie 10000) myksoidnych lub okrągłokomórkowych, imatinibu w dermatofibrosarcoma protuberans, AP23573 (inhibitora szlaku mTOR, streszczenie 10076), imatinibu w struniaku (chordoma) czy paklitakselu w naczyniakomięsaku (angiosarcoma). Cały czas nierozstrzygnięta pozostaje kwestia leczenia uzupełniającego klasyczną chemioterapią mięsaków tkanek miękkich o dużym ryzyku.
Czerniak skóry
Przedstawiono wyniki najnowszych badan dotyczących leczenia uzupełniającego interferonem po leczeniu chirurgicznym czerniaka skóry o dużym ryzyku. Długotrwała terapia interferonem (5 lat) o przedłużonym działaniu (badanie EORTC 18991) przedłuża jedynie przeżycia wolne od progresji choroby, i to głównie u chorych z minimalnymi zmianami chorobowymi (po dodatniej biopsji węzła wartowniczego), nie wpływając na przeżycia całkowite. Z kolei badania grecki pokazało, że 1 miesiąc leczenia interferonem alfa-2b w wysokich dawkach daje przynajmniej takie same wyniki, jak 1 rok terapii. Szczepionka przeciwczerniakowa testowana w USA oraz nowe leki celowane molekularnie (sorafenib) nie poprawiają w żadnym stopniu wyników leczenia chorych w rozsianych czerniakach. Rozpoczęły się również próby przewidywania rokowania chorych na czerniaki na podstawie profilu ekspresji genów i HLA.
Obecnie testowane są również inne leki o nowych mechanizmach działania, jak przeciwciała monoklonalne anty-CTLA4 czy STA4783 (induktor stresu oksydacyjnego) w połączeniu z paklitakselem, ale wyników badań III fazy należy oczekiwać dopiero w przyszłości.
Doc. n. med. Włodzimierz Ruka
Dr n. med. Piotr Rutkowski
Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich i Kości
Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Dr n. med. Piotr Rutkowski
Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich i Kości
Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Komentarze do: Mięsaki tkanek miękkich i kości, nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST) - doniesienia po konferencji ASCO (1)
Glivec
1Odnośnie Glivec to bardzo dokładny opis znalazłem w aptece gdańskiej. Podaje link: Glivec 400 mg - tabletki powlekane, 30 sztuk http://aptekagdanska.pl/sklep.php?md=products&id_c=1&id_p=26710&name=glivec-4... pokaż całość