Pierwsza pomoc w przypadku omdleń!

Co zrobić, kiedy twoje dziecko lub partner nagle straci przytomność? Jakie podjąć działania, kiedy ktoś zemdleje na ulicy podczas upału? Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy nieprzytomnemu człowiekowi może być kluczowa dla jego zdrowia i życia.

Omdlenie to krótkotrwała utrata przytomności spowodowana przejściowym zmniejszeniem przepływu krwi przez mózg. Występuje nagle, a świadomość powraca samoistnie. Utracie świadomości często towarzyszy spadek napięcia mięśniowego, co może skutkować upadkiem. W przeciwieństwie do utraty przytomności może trwać od kilku sekund do 5 min i zwykle jest niegroźna.

Ewolucyjnie tłumaczy się omdlenie jako mechanizm obronny. Udawanie martwego mogłoby w istocie pomóc w uniknięciu zagrożenia przez np. dzikie zwierzęta. Dzisiaj rzadko znajdujemy się w sytuacji, w której musielibyśmy posunąć się do tak drastycznych środków w obliczu niebezpieczeństwa, ale sytuacje, w których zdarzają się omdlenia (w wyniku dużego stresu, w zatłoczonych, dusznych miejscach itp.) wskazują, że jest to w istocie pewien system obronny.

Jakie są najczęstsze przyczyny omdleń?

Przyczyny omdleń są różnorodne, od poważnych urazów głowy po strach przed publicznym wystąpieniem. Można je podzielić na kilka kategorii.

Przyczyny wynikające z zaburzeń pracy serca. Mogą to być strukturalne uszkodzenia lub arytmie (zaburzenia rytmu) serca.

Przyczyny związane z naczyniami krwionośnymi. Mogą wystąpić np. po gwałtownej zmianie pozycji z leżącej do stojącej, kiedy ciśnienie gwałtownie spada i krew przez chwilę nie może dotrzeć do mózgu. U osób starszych, u których krążenie nie działa już tak prawidłowo, jak u większości osób młodszych, omdlenie może wyniknąć po długotrwałym przebywaniu w nieruchomej pozycji stojącej, gdyż krew nie będzie mogła dotrzeć do serca i mózgu.

Przyczyny związane z odruchami, które są konsekwencją stresu i lęku, np. przed widokiem krwi lub ważnym egzaminem. Dzieje się tak, ponieważ w takich sytuacjach pobudzany jest nerw błędny – najdłuższy nerw czaszkowy, biegnący z mózgu przez klatkę piersiową do narządów jamy brzusznej, co skutkuje odruchowym rozszerzeniem naczyń oraz zwolnieniem pracy serca. Krew, która zalega w rozszerzonych naczyniach, nie może dostać się do serca, a potem do mózgu. Następuje więc przerwa w dostawie tlenu do kory mózgowej i chory mdleje.

Przyczyna sytuacyjna, np. atak kaszlu lub pompowanie balonów. Wzrasta ciśnienie w klatce piersiowej, zwiększa się więc opór, który musi pokonać krew w drodze do serca i mózgu.

Zobacz również:
Jak postępować w przypadku ciężkich ran?
Wyposaż swoją domową apteczkę!
Ciało obce w oku - pierwsza pomoc
Jak udzielić pierwszej pomocy niemowlętom i małym dzieciom?
Ciało obce w nosie - pierwsza pomoc
Co robić podczas nadmiernego wychłodzenia ciała?
Jak postępować w przypadku wystąpienia krwawienia wewnętrznego u ofiary wypadku?
Zaburzenia przytomności - pierwsza pomoc

Objawy przepowiadające

Chory zwykle może przewidzieć nadchodzące omdlenie i w razie możliwości mu przeciwdziałać lub chociaż postarać się złagodzić upadek. Omdleniu towarzyszą zwykle objawy przed, takie jak: mroczki przed oczami, uderzenia gorąca, potliwość, nudności i kołatanie serca. Należy zmienić pozycję (byle nie gwałtownie), zwykle ze stojącej w siedzącą i pochylić się tak, by mieć głowę między nogami. Wskazany jest również dopływ świeżego powietrza, trzeba więc wyjść z dusznego pomieszczenia i znaleźć chłodne, zacienione miejsce. Najlepiej jest poinformować kogoś o naszym stanie i poprosić o chwilę opieki, by w razie omdlenia miał kto wezwać pomoc.

W jaki sposób udzielić pierwszej pomocy?

Jeśli jednak nie uda się zapobiec omdleniu należy natychmiast podjąć czynności prowadzące do odzyskania przytomności przez chorego.

Pierwszą i najważniejszą sprawą jest ustalenie, czy chory oddycha. Jeśli oddycha należy położyć go na płaskiej powierzchni i podnieść do góry jego ręce i nogi, żeby krew z nich odpłynęła i trafiła do mózgu. Należy utrzymać tę pozycję aż do odzyskania przytomności.

Czasami prostszą pozycją, kiedy chory zemdleje na siedząco, jest przytrzymanie jego tułowia tak, aby jego głowa znalazła się niżej niż jego kolana. Prowadzi to również to zwiększenie przepływu krwi do mózgu.

Jeśli te czynności w krótkim czasie nie doprowadzą do odzyskania przytomności przez omdlałego należy niezwłocznie wezwać karetkę i ułożyć chorego w pozycji bocznej ustalonej.

Jeśli chory nie oddycha należy bezzwłocznie wezwać karetkę, następnie udrożnić drogi oddechowe omdlałego i prowadzić jego resuscytację do przyjazdu pomocy.

Omdlenia, powód do zmartwień?

Jeśli danej osobie omdlenia zdarzają się często i bez widocznych przyczyn, należy zgłosić się do lekarza, który może zlecić serię badań, między innymi echo serca, monitoring EKG lub test pochyleniowy. Nie należy jednak wpadać w panikę, częste omdlenia mogą być po prostu cechą delikatnego organizmu. W większości przypadków przykre skutki nagłej utraty przytomności mogą być zmniejszone, kiedy chory poprosi o pomoc i przyjmie pozycję, w której głowa będzie znajdowała się co najmniej niżej niż nogi.

Jednak ofiarą omdlenia może być każdy z nas, warto więc zapoznać się z algorytmem działania w takiej sytuacji.