Jak funkcjonuje ludzki umysł?

Odruchem naturalnym jest, że kiedy przychodzą nam do głowy złe myśli, emocje i zmartwienia, robimy wszystko, aby się ich skutecznie pozbyć lub przejąć nad nimi kontrolę. Każdy dba o to, żeby czuć się dobrze i pozytywnie we własnej skórze, zatem i z własnym umysłem.

Stosujemy różnych metod (leki, alkohol, narkotyki, jedzenie) odwracając uwagę od tego co nieprzyjemne i często szkodząc tym samym sobie jeszcze bardziej. Przynosi nam to natychmiastowa ulgę, więc nie wahamy się przy kolejnej potrzebie, a z czasem te znieczulacze ograniczają nasze życie. Gubimy się we własnych działaniach i muslach, wpadając w jeszcze większa pułapkę. Łatwo można zatem uznać, że zakrywanie nieprzyjemności w taki sposób, pozbawione jest sensu, a lepszym sposobem jest pozostawić zmartwienia na boku skupiając się na tym co dla nas na prawdę ważne.

Acceptace and Commitment Therpy (ACT), czyli Terapia Akceptacji i Zaangażowania jest niepowtarzalnym podejściem do zrozumienia cierpienia i poradzenia sobie z nim. Ta terapia nowej generacji budzi coraz większe zainteresowanie wśród klinicystów na całym świecie, a jej skuteczność można potwierdzić na wielu przypadkach. W odróżnieniu od wielu klasycznych psychoterapii, ACT nie polega na zwalczaniu symptomów, nie zmienia treści myśli, ani nie próbuje redukować przykrych odczuć. Uczy jak działać skutecznie mimo wielu negatywnych uczuć. Zmieniamy to na co mamy wpływ, a to co dzieje się w naszym umyśle niezależnie od nas- zostawiamy na boku i uczymy się do tego przyzwyczajać.

ACT jest terapią młodą, ale jej pozytywne rezultaty pozwoliły na umieszczenie jej na liście „terapii opartych na dowodach” oraz w narodowym rejestrze praktyk medycznych opartych na dowodach prowadzonym przez Amerykańskie Federalne Ministerstwo Zdrowia. Koncepcja ta powstała w latach '80 na Uniwersytecie Nevady w Reno, w Stanach Zjednoczonych. Jej podstawy teoretyczne zostały opisane w „Relational Frame Theory: A post- Skinnerian account of human language and cognition” autorstwa S. Hayes'a, D. Barnes- Holmes'a i B. Roche'a.

Zobacz również:

Niestety wszystkie złe emocje, odczucia, wspomnienia przychodzą same, nieproszone i nie mamy zdolności blokady na ich przyjmowanie. ACT proponuje tzw. elastyczność psychologiczną. Chodzi o to, aby doświadczać TU i TERAZ i kontynuować nasze zachowane w zależności od tego czy służy ono osiągnięciu celów uwarunkowanych naszymi osobistym systemem wyznawanych wartości. Możemy zmienić stosunek jakim darzymy własne myśli, a tym samym zmienić rolę jaką odgrywają one w naszym życiu.

Podstawy ACT

Terapia Akceptacji i Zaangażowania łączy w sobie filozofię behawioryzmu, tradycję poznawczą, humanistyczną i egzystencjalną. Podstawą filozoficzną jest tu kontekstualizm funkcjonalny. Jest to nurt, którego głównymi założeniami zajmował się amerykański filozof Stephen C. Pepper. Zasada jest prosta- ujmowanie wszystkich zjawisk jako dynamicznych procesów zachodzących zawsze w określonym kontekście i nieodłącznie od niego. Najdoskonalsza więc metodą będzie uznać ból emocjonalny za stan przemijający, który mimo iż odnosi się do ważnego etapu naszego życia, nie zawsze jest adekwatny do otaczającej nas rzeczywistości.

Drugim ważnym filarem będącym podstawą teoretyczną ACT jest Teoria Ram Relacyjnych (RTF). Jedno y twierdzeń tej teorii polega na zasadzie „równoważności bodźców”. Obrazuje się ją na przykładzie dziecka, uczącego się komunikacji werbalnej. Malec początkowo uczy się nazw, a potem uświadamia sobie, że słowa odnoszą się do określonych przedmiotów. W ten sposób nauki rozwija się automatyczna odpowiedź zwrotnego charakteru bodźców werbalnych. Drugim założeniem jest tzw. zmiana funkcji bodźca. Mowa tu o bodźcach, które wywołują określone reakcję, a później na drodze dalszego uczenia się przyswajania ich, w połączeniu z innym bodźcem może wywoływać nowa reakcje.

Dla przykładu dziecko obszczekany raz przez małego pieska, będzie kojarzyło to zwierzę z lękiem, a im zwierze będzie większe tym strach będzie nabierał większego natężenia. W efekcie staram się unikać sytuacji, które mogły by w taki sam sposób pobudzać nasz lęk, a sposobem na jego zatrzymanie jest oswoić się z nim i sytuacją jaka go wywołuje. Temu właśnie służy Terapia Akceptacji i Zaangażowania.

Giętka psychika - teoria mówiąca o elastyczności psychologicznej, która przyczynia się do osiągania celów na którym nam zależny. Wynika ona z sześciu powiązanych ze sobą czynników , dziejących się w chwili obecnej . Należą do nich: akceptacja, kontakt z chwilą obecną, wartości, zaangażowanie działanie, Ja jako kontekst i defuzja poznawcza (czyli świadomość przemijalności umysłu). Najważniejsze jest obserwowanie własnego istnienia poprzez kontekst własnego JA. Miarą skuteczności terapii jest zaangażowane działanie, które określa na ile zmienia się nasze zachowanie i pogląd na nasze stanu emocjonalne.

Do tej pory powstało szereg publikacji opisujących skuteczność Teorii Akceptacji Zaangażowania m.in. u osób z depresją, uzależnionych, cierpiących na otyłość, zaburzenia odżywiania, lękowe, bóle chroniczne, syndrom wypalenia zawodowego, a nawet u chorych onkologicznie. Stosowanie nauk ACT przynosi skutki u różnych grup klientów z różnego rodzaju problemami, a jej efektywność wciąż zachęca do zapoznawania się z założeniami i wprowadzanie ich we własne życie, aby przebiegało ono spokojnie i szczęśliwie.

Autor:

Agnieszka Augustowska