Myślenie o śmierci może prowadzić do dobrego życia

Myślenie o śmierci może być w zasadzie dobrą rzeczą. Świadomość własnej śmiertelności może poprawić zdrowie fizyczne i pomóc nam określić nasze priorytety oraz cele i wartości. Tak przynajmniej pokazuje analiza ostatnich badań naukowych, która ukazała się w internetowej edycji naukowego przeglądu Personality and Social Psychology Review.

A nawet nieświadome myślenie o śmierci – na przykład, chodzenie na cmentarz – może spowodować pozytywne zmiany w życiu. Na przykład, większa pomoc innym.

Poprzednie badania sugerowały, że myślenie o śmierci jest destrukcyjne i niebezpieczne, ponieważ karmi wszelkiego rodzaju przesądy, a także zachęca do przemocy. Takie badania związane są z teorią opanowania trwogi (TMT, terror management theory), która zakłada, że przechowujemy w sobie pewne kulturowe przekonania, które pomagają nam radzić sobie z naszym poczuciem śmiertelności.

Jednakże, takie badania rzadko badały potencjalne korzyści wypływające ze świadomości śmierci.

Tendencja badań TMT, która polega na szukaniu przede wszystkim sposobów na radzenie sobie z negatywnymi postawami oraz szkodliwymi zachowaniami, stała się tak silnie zakotwiczona w tej dziedzinie, że niektórzy badacze sugerowali ostatnio, iż świadmość śmierci jest po prostu ponurą siłą społecznej destrukcji, jak mówi doktor Kenneth Vail z uniwersytetu University of Missouri, główny autor aktualnego badania.

Nie ma wielkiego zrozumienia tego, w jaki sposób codzienna, delikatna świadomość śmierci może być całkiem motywująca i zmieniająca postawy oraz zachowania, a także minimalizujaca szkody wyrządzane sobie i innym. I w jaki sposób ta świadomość może dobrze wpływać na samopoczucie.

Doktor Kenneth Vail wraz z kolegami z uniwersytetu University of Missouri pochylił się więc nad najświeższymi badaniami w tej dziedzinie. I naukowcy ci znaleźli mnóstwo przykładów na to, że naturalne myślenie o śmiertelności ma pozytywne strony.

Na przykład, badanie, które przeprowadził Matthew Gailliot z kolegami, i które zostało opublikowane w przeglądzie naukowym Personality and Social Psychology Bulletin w 2008 roku.

Naukowcy w tym badaniu pochylili się nad tezą, że fizyczne przebywanie w pobliżu cmentarza wpływa na to, w jaki sposób ludzie są skłonni pomagać obcym. Badacze wysnuwają hipotezę, że jeżeli kulturowa wartość pomagania innym ma znaczenie dla ludzi, to zwiększona świadomość śmierci może przyczynić się do jeszcze większej skłonności do pomagania innym.

W badaniu tym, badacze obserwowali ludzi, którzy bądź przechodzili przez cmentarz albo przecznicę dalej, nie widząc cmentarza. Aktorzy w każdej z tych scenerii rozmawiali z przechodzącymi na temat wartości pomagania innym albo na temat kontrolny.

Jakiś czas później, inna aktorka upuszczała notes. Badacze testowali wtedy, jak wielu ludzi było skłonnych pomóc nieznajomej.

Kiedy wartość pomocy była większa, liczba uczestników, która pomagała drugiej aktorce, była większa o 40% na cmentarzu, w porównaniu do przecznicy dalej.

Co więcej, ściśle kontrolowane eksperymenty laboratoryjne odtworzyły te odkrycia, pokazując, że świadomość śmierci może motywować do okazywania większej tolerancji, egalitaryzmu, współczucia, empatii, a także pacyfizmu. 

Na przykład, badanie z 2010 roku, które przeprowadził Immo Fritsche z uniwersytetu University of Leipzig ujawniło, w jaki sposób zwiększona świadomość śmierci może sprowokować bardziej zrównoważone zachowania.

A badanie, które zrealizował Zachary Rothschild z uniwersytetu University of Kansas w 2009 roku pokazało, że większa świadomość śmierci może zmotywować amerykańskich i irańskich fundamentalistów religijnych do okazywania współczucia członkom innych grup, kiedy religijne teksty wskazywały, że takie wartości są ważniejsze (niż święta wojna, na przykład).

Myślenie o śmierci może również sprzyjać dobremu zdrowiu. Ostatnie badania bowiem pokazało, że kiedy ludzie pamiętają o śmierci, mogą dokonywać zdrowszych wyborów, takich jak stosowanie ekranów przeciwsłonecznych, rzucenie palenia, większa ilość ćwiczeń fizycznych.

A badanie z 2011 roku, które przeprowadził doktor D. P. Cooper, stwierdziło, że pamięć o śmierci przyczynia się do większej skłonności do przeprowadania samobadania piersi, kiedy kobiety mają kontakt z informacjami, które wiążą tego rodzaju zachowanie z samopomocą.

Doktor Kenneth Vail podsumowuje: badania te pokazują, że powinniśmy zwrócić większą uwagę na lepsze zrozumienie motywacji wyzwalanych przez świadomość śmierci. Na to, w jaki sposób świadomość śmierci może poprawić życie ludzi, a nie spodowować choroby oraz społeczną agresję. Taniec ze śmiercią to sprawa delikatna, ale i prowadząca prosto do lepszego życia.