Krup zakaźny czyli ostre zakażenie niebłonicze u dzieci

Krup zakaźny nazywany również ostrym zakażeniem niebłoniczym jest chorobą dróg oddechowych dotyczącą głownie dzieci. Objawy pojawiają się zwykle w sposób napadowy, często bez wcześniejszych oznak choroby. Głównymi czynnikami etiologicznymi krupu są wirusy, m.in. wirus grypy rzekomej, adenowirusy, wirusy grypy, odry, a także RS.

W przypadku zmian zlokalizowanych w nagłości czynnikiem etiologicznym zwykle jest Haemophilus influenzae, a nieco rzadziej gronkowce, paciorkowce czy pneumokoki. Zmiany w obrębie nagłośni wywoływane są z kolei głównie przez wirusy.

Najczęściej chorują dzieci w najmłodszej grupie wiekowej między 3 miesiącem życia, a 5 rokiem życia (w przypadku etiologii wirusowej). Choroba rozwija się natomiast między 3 a 7 rokiem życia jeżeli czynnikiem etiologicznym są bakterie Haemophilus influenzae oraz Corynebacterium diphteriae. Do zachorowań częściej dochodzi wśród płci męskiej, w porze jesienno-zimowej.

Co zalicza się do ostrych zakażeń niebłoniczych?

Dławiec
Ostre zapalenie nagłośni
Ostre infekcyjne zapalenie krtani
Ostre zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli
Ostre kurczowe zapalenie krtani

Kiedy podejrzewać u dziecka ostre zakażenie niebłonicze?

W przypadku dławca pierwszym objawem jest zwykle szczekający kaszel, z towarzyszącym charakterystycznym świstem oddechowym. Niekiedy kilka dni wcześniej występują nieznaczne objawy z górnych dróg oddechowych. Z czasem zmiany nasilają się, pojawiają się trudności w oddychaniu, chory uruchamia dodatkowe mięśnie oddechowe, porusza skrzydełkami nosa, widoczne jest wciąganie międzyżebrzy podczas wdechu, a także wciąganie dołka jarzmowego. Dziecko zwykle siedzi, natomiast pozycji leżącej unika. Jeżeli nie wdroży się odpowiedniego leczenia z czasem dochodzi do ciężkiego niedotlenienia, które może zakończyć się zgonem.

W przypadku ostrego zapalenie nagłośni objawy mogą nasilać się w sposób gwałtowny. Zwykle schorzenie dotyczy dzieci między 2 a 7 rokiem życia, z przewagą chłopców. Objawy pojawiają się bardzo szybko, pod postacią gorączki, duszności, bólu gardła, a w niedługim czasie wyczerpania. Bez odpowiedniego leczenia zwykle dochodzi do zgonu dziecka. Nierzadko opisywane były przypadki dzieci, które kładły się w pełni zdrowe, po czym kilka godzin później budziły się z objawami wysokiej gorączki, oraz znacznymi trudnościami w oddychaniu. Towarzyszył im zwykle świst podczas wdechu, pobudzenie a także szczekający kaszel.

Niekiedy stwierdza się również sztywność karku, którą oczywiście należy różnicować z innymi chorobami. Podobnie jak w poprzedniej jednostce chorobowej dziecko porusza skrzydełkami nosa, wciąga międzyżebrza oraz dołek jarzmowy. W wyniku gromadzenia się śliny oraz śluzu nad polami płucnymi możliwe jest wysłuchanie furczeń. W badaniu laryngologicznymi widoczna jest charakterystyczna obrzęknięta wiśniowoczerwona nagłośnia. Zwykle zaleca się, aby dzieci chorujące na ostre zapalenie nagłośni nie leżały na plecach. Bardzo ważna jest również decyzja o zaintubowaniu dziecka.

Zobacz również:

Ostre infekcyjne zapalenie krtani jest chorobą wywoływaną w zasadzie w większości przypadków przez wirusy. Pierwsze objawy pochodzą z górnych dróg oddechowych, pacjent zgłasza ból gardła oraz kaszel. Zwykle choroba ma przebieg zdecydowanie łagodniejszy od poprzednich jednostek chorobowych. W przypadkach cięższych może pojawić się świst wdechowy, duszności oraz objawy uruchamiania dodatkowych mięśni oddechowych.

Inną jednostką chorobową jest ostre zapalenie krtani, tchawicy oraz oskrzeli. Choroba uznawana jest za najczęstszą postać krupy. Wywoływana jest głównie przez wirusy. W jej przebiegu dochodzi do zmian zapalnych, uszkodzenia nabłonka oraz wysięków w obrębie dróg oddechowych. Kilka dni wcześniej rozwija się u dziecka zakażenie górnych dróg oddechowych, a z czasem pojawiają się świsty wdechowe, kaszel oraz zaburzenia oddychania. Wraz ze schodzeniem zakażenia do niższych partii dróg oddechowych znacznie nasila się duszność. Zmianom mogą towarzyszyć nieżyt nosa oraz zapalenia spojówek. Choroba zwykle utrzymuje się do kilku tygodni, natomiast w wieku między 3-6 lat nierzadko występują nawroty choroby.

Ostatnim typem krupu jest ostre kurczowe zapalenie krtani. Choroba dotyczy głównie dzieci między 1 a 3 rokiem życia. W znacznej części przypadków czynnikiem etiologicznym są wirusy. Błona śluzowa jest blada oraz obrzęknięta. Czasem stwierdza się również pewne skłonności rodzinne do wystąpienia choroby. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle w okresie wieczornym. Są to głównie: chrypka oraz szczekający kaszel, dziecko jest niespokojne, ma trudności w oddychaniu, szybkie tętno oraz zimną skórę. Niekiedy możliwe jest zaobserwowanie sinicy. Zwykle choroba ustępuje w ciągu kilku dni, jednak napady mogą nawracać.

Jakie inne choroby mogą przypominać krup zakaźny?

Aby postawić rozpoznanie zawsze należy wcześniej zastanowić się, czy dana choroba nie wynika z zupełnie innych przyczyn. Ważnym dlatego jest, aby zawsze pamiętać o jednostkach chorobowych przebiegających z podobnymi zmianami, m.in. bakteryjne zapalenie tchawicy, krup błoniczy a także odra. Nieco innymi zmianami o który również należy pamiętać się ciała obce, ropnie okołomigdałkowe oraz pozagardłowe. Niekiedy zmiany wynikają z obrzęku naczynioruchowego okolicy podgłośniowej, obrzęku pointubcyjnego, w przebiegu mononukleozy zakażnej, a także w tężyczce hipokalcemicznej.

Jakie są możliwe powikłania choroby?

W przebiegu opisywanych typów krupu w około 15% przypadków chodzi do rozwoju powikłań. Do głównych powikłań należą zakażenia obejmujące oskrzeliki końcowe, miąższ, a także ucho środkowe. W przypadku zapalenia nagłośni możliwe jest wystąpienie zapalenia ucho środkowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, septycznego zapalenia stawów, a także zapalenia płuc ora z węzłów chłonnych.

Jakie jest rokowanie?

Uważa się, iż w przypadku nieleczonego zapalenia nagłośni śmiertelność może sięgać nawet 25% przypadków. W przypadku wdrożenia odpowiedniego leczenia stosunkowe dobre rezultaty osiąga się w ostrym LTB, kurczowym zapaleniu krtani oraz ostrym zapaleniu krtani.

Jak leczy się krup zakaźny?

Podstawową czynnością którą powinno wykonać się jak najszybciej jest udrożnienie dróg oddechowych oraz utrzymanie odpowiedniej wentylacji gazowej. Jeżeli zakażenie ma podłoże bakteryjne należy dodatkowo zastosować antybiotykoterapię. W przypadku wysokiej gorączki konieczna jest hospitalizacja dziecka. Niekiedy zachodzi konieczność podania kortykosteroidów, a w pewnych sytuacjach zastosowania intubacji lub tracheotomii.
***
Autor: Piotr Kuc

Źródła:
Richard E.Behrman, Podręcznik pediatrii-Nelson, Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o., Warszawa 1996
Kubicka Krystyna, Pediatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010