Operacje tarczycy i ich powikłania
W dzisiejszych czasach choroby tarczycy to bardzo częsty problem, szczególnie na terenie Polski i krajów byłego Związku Radzieckiego. Duży wpływ na taki stan rzeczy miała z pewnością awaria reaktora atomowego w Czarnobylu w 1986 roku. Po tym okresie wzrosła również ilość przeprowadzanych operacji na tarczycy. Jakie znamy operacje na tarczycy i jakich powikłań nie jesteśmy w stanie wykluczyć?
Obecnie chirurg korzysta z pięciu podstawowych rodzajów operacji tarczycy, są to m.in. wycięcie płata, częściowe wycięcie tarczycy, subtotalne wycięcie tarczycy, całkowite wycięcie tarczycy oraz prawie całkowite wycięcie tarczycy. Każda z nich wbrew temu co się wydaje ma inne zastosowanie i wymaga dokładnego przeanalizowania wskazań u konkretnego pacjenta.
Wycięcie całkowite płata tarczycy to zabieg polegający na usunięciu całego płata wraz z węziną, będącą elementem łączącym oba płaty boczne. Podstawowym wskazaniem do tego zabiegu jest guz pęcherzykowy, przy wykluczeniu obecności zmiany w drugim płacie. W następnej kolejności z usuniętego guza pobiera się materiał na badania histopatologiczne.
Jeżeli będzie to zmiana łagodna leczenie operacyjne uznaje się za zakończone. Jeżeli jednak zmiana będzie miała charakter złośliwy jest to wskazanie do kolejnego zabiegu, polegającego na usunięciu również drugiego płata, wraz z węzłami chłonnymi w najbliższej lokalizacji od narządu.
Wycięcie całkowite tarczycy to jak sama nazwa wskazuje usunięcie obu płatów wraz z łączącą je węziną. Niektórzy ludzie posiadają również trzeci płat, tzw. piramidowy, który w takiej sytuacji należy również usunąć. Bardzo ważne, aby przy takim zabiegu nie uszkodzić przylegających do tarczycy gruczołów przytarczowych, a także nerwu krtaniowego górnego i wstecznego. Głównym wskazaniem do takiego zabiegu jest rak tarczycy, a niekiedy również wole Gravesa-Basedowa.
Za częściowe wycięcie tarczycy rozumie się usunięcie fragmentu narządu w obrębie płata zawierającego guz. Bardzo ważne aby chirurg wraz z guzem wyciął również margines zdrowych tkanek, tak by mieć pewność, iż żadne komórki nowotworowe nie pozostały w tarczycy. Za częściowe wycięcie tarczycy można również rozumieć usunięcie zmian z obu płatów, jednak tak, by nienaruszone pozostało minimum 50% gruczołu. Do rzadziej wykonywanych należą również biopsja chirurgiczna lub wyłuszczenie guzków o typie gruczolaków.
Subtotalne wycięcie tarczycy to usunięcie części narządu obejmującego dwa płaty z pozostawieniem mniej niż 50%, jednak nie może przekraczać 90% narządu. Obecnie jest to najczęściej wykonywany zabieg na tarczycy. Zabiegi takie wykonuje się przede wszystkim w przypadku obecności wola, zarówno guzowatego obojętnego i nadczynnego jak i miąższowego obojętnego i nadczynnego. Niekiedy wskazaniem może być również zapalenie tarczycy w tym wole Hashimoto.
Zobacz również:
Prawie całkowite wycięcie tarczycy to usunięcie całego płata wraz z węziną, a także drugiego płata z pozostawieniem około 10% narządu. Głównym zastosowaniem takiego typu zabiegu jest wole guzowate o znacznej rozległości. Niekiedy podejmuje się również podobne zabiegi w przypadku złośliwych nowotworów o niewielkim zaawansowaniu w obrębie jednego płata, m.in. w przypadku raka brodawczakowatego.
Niestety nie zawsze udaje się rozpoznać zmiany nowotworowe przed wykonanym zabiegiem operacyjnym. Zdarza się tak, iż dopiero badania histopatologiczne przypadkowo dają rozpoznanie. W takich sytuacjach w większości przypadków konieczna jest reoperacja, najlepiej w ciągu 7 dni od pierwotnego zabiegu, co pozwoli uniknąć znacznym zmian w obrębie pola operacyjnego i zminimalizować ryzyko. Jeżeli operacja wykonywana jest po dłuższym okresie, konieczne jest na podstawie badań obrazowych w tym scyntygrafii ocenić lokalizację pozostawionych fragmentów.
Operacje tarczycy można przeprowadzać również z użyciem specjalnych technik wideoskopowych, w których przy małym nacięciu możliwy jest zabieg usunięcia niewielkich zmian w obrębie tarczycy. Niestety są to stosunkowo nowe metody, wymagające dalszy badań. Niewątpliwie polepsza się efekt kosmetyczny, należy jednak ocenić przede wszystkim wpływ na zdrowie. Niekiedy w chirurgii tarczycy wykonywane są również inne zabiegi, takie jak termoablacja, krioablacja czy wstrzykiwanie etanolu.
Jakich powikłań powinniśmy spodziewać się po operacjach tarczycy?
Tak jak większość zabiegów medycznych, tak operacje tarczycy również wiążą się z ryzykiem powikłań. Oprócz powikłań, dotyczących w zasadzie każdego zabiegu operacyjnego, takich jak pogorszenie stanu ogólnego czy powikłania zakrzepowo-zatorowe możliwe jest również wystąpienie dodatkowych, typowych dla tej okolicy ciała.
Do najczęściej występujących zalicza się m.in. pooperacyjną niedoczynność przytarczyc, krwotoki, nawrotową nadczynność tarczycy, niedowład fałdów głosowych dający chrypkę czy zdecydowanie rzadszy, nie mniej bardzo niebezpieczny jeżeli nie wdroży się odpowiedniego postępowania, przełom tarczycowy.
Do niedowładów fałdów głosowych dochodzi zwykle przy uszkodzeniu jednego lub obu nerwów krtaniowych wstecznych. Może się to zdarzyć przy przypadkowym przecięciu nerwu, uciśnięciu pincetą, przypadkowym podwiązaniu nerwu, oparzeniu podczas stosowania koagulacji, a także w wyniku rozwijającego się stanu zapalnego czy obrzęku pooperacyjnego.
Problem ten dotyczy średnio około 2% operowanych, na szczęście w części przypadków jest on odwracalny. Powikłanie to klinicznie objawia się zmianą brzmienia głosu, niekiedy doprowadzającą do bezgłosu, a nawet duszności. Niekiedy w wyniku uszkodzenia nerwu krtaniowego górnego dochodzi dodatkowo do zaburzeń połykania.
Podczas zabiegów na tarczycy zawsze istnieje ryzyko niedoczynności przytarczyc. Nie zawsze jednak jest ona trwała. W przypadku częściowego wycięcia lub zaburzeń ukrwienia dochodzi do przejściowych zmin. Niekiedy jednak dochodzi do usunięcia wszystkich gruczołów doprowadzając do trwałej niedoczynności. Stwarza to konieczność przewlekłego stosowania preparatów wapnia oraz witaminy D.
Tarczyca jest jednym z najlepiej ukrwionych narządów w organizmie człowieka. Stwarza to duże ryzyko krwotoków zarówno podczas operacji jak i w okresie pooperacyjnym, stanowiąc stan zagrożenia życia. Wymusza to na chirurgach wykazania się dużą precyzją podczas zabiegu, tak by krwawienie było możliwie najmniejsze.
W przypadku krwawienia pooperacyjnego istnieje dodatkowe niebezpieczeństwo ucisku wynaczyniającej się krwi na drogi oddechowe doprowadzając do niewydolności oddechowej. W przypadku źle przygotowanego do zabiegu pacjenta pod względem wyrównania hormonów tarczycy istnieje ryzyko wystąpienia przełomu tarczycowego.
Jak powinno wyglądać postępowanie po operacji?
W każdym przypadku operacji na tarczycy, nawet jeżeli nie była ona usuwana w całości dochodzi do przejściowej lub trwałej niedoczynności. Stwarza to konieczność współpracy chirurgów z endokrynologami w celu dobrania odpowiedniej dawki substytucyjnej hormonów tarczycy.
Autor:
Piotr Kuc
Źródła:
Noszczyk Wojciech, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
Noszczyk Wojciech, Chirurgia Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
Komentarze do: Operacje tarczycy i ich powikłania (1)
Ekstrakt swinskiej tarczycy na niedoczynnosc suplement diety Thyroid Thiroyd NDT tarczyca hashimoto
1Naturalne rozwiązanie dla syntetycznych hormonów tarczycy. Potoczna "świnka" jest zdrowa, skuteczna i tania. Mam sprowadzany z Tajlandii suplement diety Thiroyd 1000 tabletek po 60 mg. Sprzedaję po 180zł + 2... pokaż całość