Ocena zaburzeń metabolicznych oraz gospodarki hormonalnej w podeszłym wieku

Zespól metaboliczny rozpoznaje się, gdy zostają spełnione trzy z poniższych kryteriów: otyłość brzuszna, podwyższone stężenie trójglicerydów, glukozy, nadciśnienie tętnicze, obniżone stężenie HDL-cholesterolu. W badaniu PolSenior stwierdzono bardzo duże rozpowszechnienie zespołu metabolicznego u starszych Polaków.

Występował on u 54% mężczyzn i 64% kobiet w wieku 65 lub więcej lat . Najważniejszym problemem jest tu znaczący wzrost rozpowszechnienia otyłości wśród Polaków, a szczególnie Polek, już na przedpolu starości.

Badaniami hormonalnymi objęto 4189 osób w wieku 65-103 lat. Oceniono zależność występowania klasycznych czynników ryzyka rozwoju chorób układu krążenia (ChUK) od stężenia hormonów płciowych, wolnych hormonów oraz białka wiążącego hormony płciowe (SHBG).

Wyniki badania PolSenior mogą pomóc wskazać nowe czynniki ryzyka w tym zakresie. Wiadomo np. że u kobiet w podeszłym wieku, w przeciwieństwie do kobiet w okresie reprodukcyjnym, estradiol nie pełni funkcji ochronnej odnośnie ChUK. Wyniki badań wskazują, że u osób starszych oznaczenie stężenia SHBG może być przydatne w ocenie ryzyka ChUK w związku z wykazanymi istotnymi korelacjami u kobiet i mężczyzn.

Analiza wyników projektu PolSenior wskazała, że co najmniej co dziesiąta starsza osoba w Polsce ma zaburzenia funkcji tarczycy. Niedoczynność tarczycy występowała u 8%, a nadczynność u 3% respondentów. Częściej dysfunkcja tarczycy dotyczyła kobiet i częściej w grupie kobiet starszych. Ponad połowa osób nie miała świadomości choroby tarczycy, a co za tym idzie jej nie leczyła.

Wśród grupy zbadanej w kierunku osteoporozy (densytometria metodą DXA) prawidłową gęstość kości stwierdzono tylko u 35% kobiet i 52% mężczyzn; niską u 53% kobiet i 38% mężczyzn, zaś osteoporozę u 12% kobiet i 10% mężczyzn. Gęstość kości korelowała ujemnie z wiekiem, a dodatnio z wskaźnikiem BMI. Wyniki te wskazują na potrzebę intensywnych działań prewencji osteoporozy w Polsce.

Wnioski:

1.    Bardzo wysokie rozpowszechnienie otyłości i duży wzrost jej rozpowszechnienia wśród starszych Polaków wskazuje, że jest ona kluczowym elementem wpływającym na zwiększone ryzyko choroby wieńcowej, cukrzycy i niektórych nowotworów. Niezbędna jest intensywna prewencja otyłości już na przedpolu starości, szczególnie wśród kobiet w okresie menopauzy.
2.    Z uwagi na duże rozpowszechnienie chorób tarczycy w codziennej praktyce lekarskiej u osób starszych należy zwrócić dużą uwagę na objawy chorób tarczycy oraz okresowe monitorowanie TSH i przeciwciał anty TPO.
3.    U osób w podeszłym wieku, zwłaszcza u kobiet, monitorowanie niektórych hormonów płciowych może poprawić ocenę ryzyka wystąpienia chorób serca
i naczyń.
4.    Istotnej poprawy wymaga prewencja osteoporozy w Polsce


Autor:

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Milewicz