Otyłość a zegar biologiczny

Pilne spotkania, restrykcyjne godziny pracy i napięty harmonogram spotkań towarzyskich są składowymi naszego współczesnego życia i bardzo często są sprzeczne z naszym wewnętrznym zegarem biologicznym. Rozbieżność ta owocuje tzw. społecznym jetlagiem, co może odbić się na zdrowiu niejednego człowieka. Wśród wielu różnych efektów, m.in. przyczynia się do wzrostu otyłości, jak mówią badania LMU.

Trzy cykle czasowe kształtują nasze życie. Nasz zegar biologiczny sprawia, że nasze podstawowe procesy fizjologiczne oscylują w okresie około 24 godzin. Ten wewnętrzny czasomierz wykorzystuje obecność światła i ciemności w celu zsynchronizowania 24-godzinnego dnia życia na naszej planecie. Nasz zegar społeczny, z drugiej strony, rzadko kiedy bierze pod uwagę nasze naturalne potrzeby i rytm biologiczny, zgodnie z którym żyjemy. Bicie zegara społecznego uwarunkowane jest przez harmonogram czasu pracy oraz inne obowiązki.

„Nasze badania sugerują, że w społeczeństwie zachodnim, dwie trzecie populacji jest obciążone przez znaczącą niezgodność pomiędzy ich wewnętrznymi, podstawowymi potrzebami, a wymaganiami stawianymi przez szkołę, pracę czy ciągły stres”, mówi LMU chronobiolog, profesor Till Roenneberg, twórca terminu „społeczny jetlag”. Jeśli rytm dyktowany przez nasz styl życia jest permanentnie niezgodny z naszym zegarem biologicznym, ryzyko zachorowań, takich jak wysokie ciśnienie krwi, a nawet raka, wzrasta.

Czas – poza zegarem

Zespół badaczy prowadzonych przez Roenneberga wykazał, że społeczny jetlag przyczynia się do innych problemów zdrowotnych, zwłaszcza w krajach o zachodnim stylu życia – mowa tutaj o otyłości. Osoby, które mają nadwagę, są narażone na zwiększone ryzyko poważnych chorób metabolicznych, jak cukrzyca. Wiele czynników, oprócz nadmiernego spożywania pokarmów dodających nam energię, odkrywa ważną rolę w rozwoju otyłości i jednym z nich jest brak snu. U osób, które za mało śpią, postrzeganie głodu jest zaburzone, co często prowadzi do przejadania się.

I to nie tylko czas trwania snu jest ważny. Badania zespołu LMU wykazały, że społeczny jetlag ma duży wpływ na wzrost BMI, który wykazując relację między wzrostem a wagą, mierzy nadmiar tkanki tłuszczowej w zależności od wieku i płci. Osoby, których wskaźnik BMI jest powyżej normy, cierpią na nadwagę lub otyłość. Wyniki najnowszego badania wyraźnie ukazują, że życie niezgodnie ze swoistym zegarem biologicznym sprzyja rozwojowi otyłości.

Co więcej, zjawisko społecznego jetlagu jest coraz bardziej popularne, możliwe, iż jest to spowodowane ogólnym statystycznym spadkiem godzin snu. „Trwa debata na temat sensu ustalania czasu zimowego. Powinno zwrócić się uwagę na wyniki naszych badań”, wspomina Roenneberg. „Podobnie jak wymagania szkolne i nieprzyjazne harmonogramy pracy, tak i przestawienie na czas zimowy zakłóca działania naszego zegara biologicznego i przybliża nas do zjawiska społecznego jetlagu”.

Dane wykorzystane w nowych badaniach epidemiologicznych są oparte na odpowiedziach na standardowy zestaw pytań, znany jako Munich ChropoType Questionnaire. Jest on dostępny w Internecie i ponad 130 000 osób już go wypełniło, dostarczając szczegółowych informacje na temat swojego czasu snu oraz normalnego stylu życia, zarówno podczas dni pracujących, jak i weekendu.