Właściwe leczenie stopy cukrzycowej może zredukować liczbę amputacji

Infekcje stopy cukrzycowej są coraz częstszym problemem. Właściwa pielęgnacja może jednak uratować kończyny, a ostatecznie życie - sugerują nowe dyrektywy wydane przez Infectious Diseases Society of America (IDSA) i opublikowane dzisiaj w czasopiśmie Clinical Infectious Diseases.

Złe leczenie zakażonych ran stóp u osób chorych na cukrzycę może prowadzić do amputacji kończyn dolnych. Około 50% pacjentów, u których dokonano amputacji stóp, umiera w przeciągu pięciu lat - jest to gorszy wskaźnik umieralności, niż w przypadku większości nowotworów. Jak wynika z nowych dyrektyw IDSA dotyczących stopy cukrzycowej, mniej więcej połowy amputacji kończyn dolnych niespowodowanych urazem, można uniknąć dzięki odpowiedniej pielęgnacji zakażonych stóp.

Ponieważ ludzie chorzy na cukrzycę często mają słabe krążenie krwi oraz niewielkie (jeśli nie żadne) czucie w stopach, ból powodowany obcierającym butem czy rozcięciem może pozostać niezauważony i pogarszać się. Wśród osób chorych na cukrzycę, aż jedna na cztery, co najmniej raz w życiu doświadczy owrzodzenia stóp czy otwartych ran. Rany te mogą łatwo ulegać infekcjom. Niepowstrzymywane zakażanie może rozprzestrzeniać się, zabijając tkanki miękkie oraz kości. Martwe i zakażone tkanki muszą być usuwane chirurgicznie, co - jeśli infekcja jest rozległa, może oznaczać amputację palca, stopy, a nawet części nogi. Blisko 80% wszystkich amputacji nieurazowych występuje u osób z cukrzycą, a 85% z nich zaczyna się od owrzodzenia stopy.

Amputacja dolnej kończyny może mieć straszne konsekwencje dla pacjentów cierpiących na cukrzycę - twierdzi Benjamin A. Lipsky, doktor medycyny, przewodniczący panelu oceniającego, główny autor dyrektyw i profesor medycyny na University of Washington oraz VA Puget Sound. Ludzie, którym amputowano nogę często nie mogą już chodzić, ich zawodowe oraz społeczne możliwości kurczą się, a oni sami często ulegają depresji i są znacznie bardziej narażeni na kolejne amputacje. Oczywiście zapobieganie amputacji jest konieczne, a w większości przypadków istnieje możliwość uratowania kończyn.

Dyrektywy podkreślają znaczenie właściwej i szybkiej terapii w leczeniu zainfekowanych ran na stopach. Zazwyczaj obejmują one chirurgiczne usunięcie martwej tkanki, odpowiednią terapię antybiotykową, a także, jeśli to konieczne, usunięcie nacisku na ranę oraz poprawienie ukrwienia tego obszaru. Wielu pacjentów z infekcjami stóp początkowo otrzymuje jedynie terapię antybiotykową, która jest często niewystarczająca w przypadku braku właściwej pielęgnacji ran oraz interwencji chirurgicznych.

W związku z tym, iż leczenie stopy cukrzycowej może być skomplikowane, najlepszym rozwiązaniem jest zaangażowanie interdyscyplinarnego zespołu, który będzie w stanie ocenić i rozwiązać różne aspekty problemu - sugerują dyrektywy, które stanowią korektę i uaktualnienie dyrektyw IDSA w sprawie stopy cukrzycowej z 2004 roku.

Badania przeprowadzane od czasu wydania poprzednich dyrektyw, wskazują, iż wiele infekcji stóp jest leczonych w sposób niewłaściwy, poprzez przepisywanie złego antybiotyku lub ignorowanie ukrytych przyczyn, takich jak choroby tętnic obwodowych.

Nowe dyrektywy obejmują 10 najczęściej zadawanych pytań (wraz z obszernymi odpowiedziami opartymi na dowodach), które panel zdefiniował jako prawdopodobnie najbardziej pomocne dla lekarzy, podczas leczenia pacjentów z cukrzycą, u których wystąpiły rany stóp. Pierwszym krokiem jest ustalenie, czy rana jest zakażona.

Dyrektywy stwierdzają, iż jest to prawdopodobne, jeśli występują co najmniej dwa z następujących objawów: zaczerwienienie, ciepło, wrażliwość, ból lub obrzęk. Odnotowano, iż około połowy wrzodów nie ulega infekcji, a zatem nie powinny być one leczone antybiotykami. Pacjenci dotknięci infekcją wymagają terapii antybiotykowej, a ci z ciężkim zakażeniem powinni być natychmiast hospitalizowani.

W przypadku wystąpienia bólu zainfekowanej stopy, zazwyczaj konieczne jest jej prześwietlenie, w celu określenia, czy nie doszło do zakażania kości. Równie ważne jest określenie, jakie baterie wywołują infekcję. Umożliwia to wskazanie, jaki antybiotyk powinien zostać zastosowany podczas leczenia. Ze względu na złożoność infekcji jaką jest stopa cukrzycowa, dyrektywy sugerują, by pacjenci objęci byli leczeniem przez interdyscyplinarny zespół, w którego skład wchodzą specjaliści od chorób zakaźnych, lekarze chorób stóp, chirurdzy i ortopedzi. Na obszarach wiejskich, lekarze powinni mieć możliwość korzystania z telemedycyny, w celu konsultowania się z odpowiednimi ekspertami. – referuje doktor Lipsky.

Istnieje wiele przypadków przepisywania zbyt dużej ilości lub nieodpowiednich antybiotyków na rany stopy cukrzycowej. Nie tylko nie pomaga to pacjentowi, ale może doprowadzić do uodpornienia się na antybiotyk - wyjaśnia Warren S. Joseph, współautor dyrektyw oraz konsultant ds. chorób zakaźnych w Roxborough Memorial Hospital. Dyrektywy wskazują, iż gdy antybiotyki są niezbędne, ich stosowanie powinno zostać przerwane wraz z ustaniem infekcji, nawet jeśli rana nie została jeszcze całkowicie wyleczona. Nieobowiązkowe dyrektywy nie mają zastąpić lekarskich decyzji, lecz raczej wesprzeć proces stawiania diagnozy, która musi być dostosowana indywidualnie do każdego pacjenta i okoliczności.