Transplantacje od zwierząt już wkrótce?

Czy świnie wkrótce emigrują z naszego stołu w jadalni na stół na sali operacyjnej? Używanie zwierząt jak źródła organów do transplantacji u ludzi było kiedyś jedną z wielkich nadziei medycyny – rozwiązanie problemu list oczekujących na przeszczep organów. Aczkolwiek, pojawiały się oczywiście problemy z odrzutami, które są realnym zagrożeniem nawet w przypadku przeszczepu organu ludzkiego.

A ostatnio, światła reflektorów skierowały się na komórki macierzyste. Ale niektórzy badacze mówią, że transplantacje od zwierząt w krótce mogą stać się rzeczywistością, ale niekoniecznie tak, jak na początku się spodziewano.

W dalszym ciągu zapotrzebowanie na organy jest naglące. W samym Zjednoczonym Królestwie 8 000 osób jest na liście oczekujących, a 3 osoby umierają każdego dnia. Wiele technologii próbuje odpowiedzieć na to zapotrzebowanie.

W sierpniu tego roku, pewien pacjent z Londynu był pierwszym w Anglii, którego serce zastąpiono sercem mechanicznym, podczas gdy do tej pory komórki macierzyste były używane do odtwarzania tak prostych stuktur jak tchawica.

Aczkolwiek, zastosowanie komórek macierzystych do budowania bardziej skomplikowanych organów, takich jak serce, to sprawa znacznie bardziej skomplikowana, dlatego mechaniczne części ciała są stosowane krótkoterminowo, przed właściwym przeszczepem.

A posługiwanie się zwierzętami jako źródłem – znane jako ksenotransplantacja – jest innym potencjalnym rozwiązaniem.

Całe organy

Świnie są używane jako źródło zastawek serca, które kontrolują przepływ krwi. Komórki świni są więc usuwane chemicznie, pozostała struktura zostaje przeszczepiona, a ludzkie komórki zaczynają ją obrastać. Usuwanie żywego materiału nie działa dla większości przeszczepów – a nikt by nie chciał, żeby serce przestało bić.

Aczkolwiek, ten żywy materiał również wiąże się z ryzykiem odrzutów – ludzki układ odpornościowy atakuje tkankę świni, którą rozpoznaje jako obcą.

David Cooper z medycznego centrum University of Pittsburgh Medical Centre jest jednym z tych badaczy, którzy twierdzą, iż problem z odrzutem organów został już pokonany. Albowiem, niektóre świnie – GTKO – zostały genetycznie zmodyfikowane tak, iż nie wytwarzają więcej proteiny, galaktosyltransferazy, którą mógłby zaatakować układ odpornościowy. 

Jak uważa specjalista, taki rodzaj odrzutu nie jest już główną przyczyną niepowodzenia przeszczepu. Aczkolwiek, inne rozwiązania też są mile widziane.

Problemy takie jak skrzepy krwi czy zapalenia, również zostaną poddane genetycznym modyfikacjom w przyszłości. Podsumowując, ksenotransplantacja świńskich organów prawdopodobnie nie będzie podejmowana przez kolejne kilka lat.

Mniejsza skala, większe obietnice

Tak więc, daleko jeszcze jesteśmy od przeszczepu całego organu, ale niektórzy badacze wierzą, iż bliżej nam  do transplantacji niewielkiej liczby komórek. U pacjentów z cukrzycą typu 1, układ odpornościowy atakuje swoje własne komórki trzustki, które kontrolują poziom cukru. Wielu ludzi musi stosować insulinę, aby opanować ten problem, ale niektórzy przechodzą terapią, która pozwala zastąpić stracone komórki.

Około 500 pacjentów z cukrzycą typu 1 ma nieprzewidywalnie niski poziom cukru i tylko ci aktualnie mogą przejść takie leczenie. Aczkolwiek, w Zjednoczonym Królestwie czas oczekiwania wynosi 18 miesiecy, a liczba komórek, jakie mogą być przeszczepione każdemu pacjentowi, jest ograniczona.

Jak uważają specjaliści, używanie świń jako źródła tego typu komórek jest o wiele lepszą sprawą niż używanie calego organu do przeszczepu. Właśnie trwają kliniczne testy w Nowej Zelandii, które mają przetestować tę technikę.

Jak ostrzega doktor Martin Rutter, wykładowca na uniwersytecie w Mancherster, perspektywa taka owszem jest interesująca, ale należy zachować ostrożność. Ciągle nie wiadomo, czy jest to skuteczne i bezpieczne leczenie.

Sugerowano również, że niektóre komórki mózgu mogłyby być transplanowane, w celu łagodzenia objawów chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona, na przykład. A także, że świnie mogą być źródłami rogówek oczu.

Wszystko jeszcze przed nami. Dlatego też, ludzie w dalszym ciągu pozostają najlepszymi dawcami organów.