Nudności i wymioty
Wystąpienie nudności jest związane ze wzrostem aktywności znajdującego się w rdzeniu przedłużonym ośrodka wymiotnego. Jeśli komórki receptorowe zlokalizowane w ścianach przewodu pokarmowego i w części układu nerwowego osiągną tzw. wartość progową pojawia się odruch wymiotny.
Do innych możliwych przyczyn nudności i wymiotów zalicza się:
- ciążę - najsilniejsze wymioty pojawiają się wcześnie rano w pierwszym trymestrze ciąży,
- leki - jako działanie niepożądane cytostatyków, antybiotyków, inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, żelaza, opioidów, suplementów potasu, gumy nikotynowej, teofiliny i naparstnicy,
- toksyny,
- migrenowy ból głowy,
- nadmierne spożycie alkoholu,
- zaburzenia metaboliczne,
- choroby układu pokarmowego, np. zapalenie wyrostka lub pęcherzyka żółciowego,
- choroba lokomocyjna, związana z zaburzeniami błędnika,
- czynniki psychiczne - bardzo silny stres, wywołujący odruch wymiotny widok lub zapach
Podstawowym elementem postępowania w nudnościach i wymiotach jest odpowiednia doustna suplementacja płynów i uzupełnianie ubytku elektrolitów. W tym celu można nabyć w aptekach saszetki, których zawartość należy rozpuścić w 200 ml wody. Na przykład:
- Floridal o smaku bananowym - zawiera żywe kultury bakterii Lactobacillus rhamnosus GG (wspomagają odbudowę naturalnej mikroflory jelit), glukozę, chlorek sodu i potasu oraz cytrynian sodu;
- Orsalit o smaku bananowym, malinowym, malinowo-cytrynowym lub bez dodatków smakowych – zawiera glukozę, chlorki, cytrynian, sód i potas.
Zobacz również:
1. Cholinolityki
Hioscyna (skopolamina) – blokuje receptory dla acetylocholiny, wpływa depresyjnie na OUN, działa uspokajająco, spazmolitycznie i przeciwwymiotnie. Szczególnie skuteczna w hamowaniu wymiotów wywołanych chorobą lokomocyjną. Nie może być natomiast stosowana przez kobiety w ciąży. W trakcie leczenia hioscyną może wystąpić zatrzymanie moczu, suchość błon śluzowych, zmniejszenie wydzielania potu, zaparcie, refluks żołądkowo-jelitowy i tachykardia. W czasie terapii nie można też prowadzić pojazdów i spożywać alkoholu.
Dawkowanie: 20 mg 4 razy na dobę, dzieci (6-12 r.ż.) 10 mg 3 razy na dobę.
Przykłady preparatów: Buscopan (tabletki, 10 mg), Scopolan (drażetki i
czopki, 10 mg).2. Leki przeciwhistaminowe
Dimenhydrynat - jest lekiem przeciwhistaminowym I generacji. Działa uspokajająco, depresyjnie na odruchy błędnikowe i ośrodek wymiotny oraz rozkurczająco na mięśnie gładkie. Stosowany w chorobie lokomocyjnej oraz wymiotach i nudnościach innego pochodzenia. Preparaty dimenhydratu nie są wskazane w wymiotach ciążowych, zwłaszcza w trzecim trymestrze, ze względu na ryzyko bradykardii płodu. W czasie leczenia mogą wystąpić zawroty głowy, osłabienie i zaburzenia koncentracji. Z tego też względu nie należy w trakcie stosowania dimenhydranatu prowadzić pojazdów mechanicznych.
Dawkowanie: 50-100 mg co 4-6 godzin, maksymalnie 400 mg na dobę, dzieci (5-14 r.ż.) 50-100 mg co 6-8 godzin, maksymalnie 150 mg na dobę. Profilaktycznie przed podróżą (30 min.): dorośli 50-100 mg, dzieci 25-50 mg. Preparat: Aviomarin (tabletki, 50 mg).
3. Witaminy z grupy B (B1 i B6) - mogą zmniejszać wymioty u kobiet w ciąży. Najlepiej jest je dostarczać wraz z pokarmem. Do bogatych źródeł tych witamin należą: kapusta, kalafior, marchew i ziemniaki.
4. Leki homeopatyczne, np. Vertigoheel (tabletki, krople), Vomitusheel (krople).
5. Leki roślinne i suplementy diety
Przeciwwymiotnym działaniem charakteryzuje się liść mięty pieprzowej (Menthae piperitae folium) oraz kłącze imbiru (Zingiberis rhizoma). Pierwszy surowiec zmniejsza odruchy wymiotne dzięki działaniu uspokajającemu i przeciwskurczowemu w obrębie przewodu pokarmowego. Natomiast imbir lekarski działanie przeciwwymiotne zawdzięcza obecności fenyloalkanów (gingeroli i szogaoli).
Przykładowe preparaty: Lokomotiv (syrop, pastylki do ssania, drażetki - wyciąg z kłącza imbiru), Aviocar (pastylki do ssania – ekstrakt z imbiru i rumianku, olejek z mięty pieprzowej), Imotiv (tabletki - wyciąg z kłącza imbiru), Avioplant (kapsułki – sproszkowane kłącze imbiru).
W przypadku nudności i wymiotów bardzo ważną rolę odgrywa również dieta. Posiłki powinny być lekkie, a napoje chłodne (najlepiej woda). Jeść należy powoli, a po posiłkach powinno się unikać aktywności fizycznej.
W leczeniu wymiotów spowodowanych chorobą nowotworową, lekami cytostatycznymi czy migreną istnieje zwykle konieczność stosowania silniejszych leków, dostępnych wyłącznie na receptę. Podawane są między innymi: metoklopramid, antagoniści receptorów dopaminergicznych D2 (np. prochlorperazyna, haloperidol, prometazyna), antagoniści receptora 5-HT3 (ondansetron, tropisetron, granisetron, dolasetron), benzodiazepiny i deksametazon.
Na ogół nudności i wymioty ustępują same lub mogą być z powodzeniem leczone bez konsultacji lekarskiej. Wizyta u lekarza jest jednak konieczna w przypadku silnego bólu brzucha i podejrzenia ciąży. Niepokojący powinien być również brak skuteczności preparatów dostępnych bez recepty lub obecność w treści wymiocin krwi. Do lekarza należy się również udać jeśli wymioty występują u dziecka w wieku poniżej 1. roku życia. Niebezpieczne są też gwałtowne i nasilone wymioty. Mogą one bowiem prowadzić do powstania pęknięć błony śluzowej przełyku (zespół Mallory'ego-Weissa) lub pęknięcia jego ściany (zespół Boerhaavego). Pod wpływem kwasu solnego może dojść także do uszkodzenia szkliwa zębów, co często ma miejsce u osób chorych na bulimię. Powtarzające się wymioty mogą być ponadto przyczyną niedożywienia, wyniszczenia i przewlekłych zaburzeń metabolicznych.
Autor: Marta Grochowska
Źródła:
Rutter P.: Opieka farmaceutyczna. Elsevier Urban & Partner, 2006,
Matławska I. (red.): Farmakognozja. Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wyd. 3. popr. i uzup., Poznań 2008.
Komentarze do: Nudności i wymioty (1)
nawadnianie
1tak czy inaczej chyba najważniejsze jednak nawadnianie-tak przynajmniej słyszy się w przypadku dzieci, żeby po pierwsze nawadniać a nie wstrzymywać. Ja od razu podaję orsalit z elektrolitami i ewentualnie smectę, u sibie... pokaż całość