Czy można uratować starzejący się mózg?

Przemijający czas nie tylko odbija swoje piętno na naszej urodzie, w postaci zmarszczek i siwych włosów, proces starzenia obejmuje również mózg człowieka a dokładniej sto miliardów komórek neuronalnych, które kontrolują wszystko co robimy. Czy można zapobiec temu wydawałoby się nieuchronnemu „upadkowi”?

Obumieranie komórek nerwowych jest naturalnym procesem, będącym przejawem starzenia się organizmu. Wówczas zaczynają pojawiać się niepokojące sygnały, takie jak: luki w pamięci, niemożność poradzenia sobie z zaplanowanymi działaniami, problemy z uwagą i koncentracją. Przytoczone objawy są zwiastunem tego, że nasz mózg zaczyna podlegać procesowi starzenia a pojawiające się zmiany mają charakter nieodwracalny. Co ważne, nie wszystkie procesy starzenia przebiegają w równym stopniu i tempie. Są bowiem zdolności, które pogarszają się stopniowo przez całe życie człowieka, a są też i takie, które zmieniają się dopiero w późniejszym wieku, bądź takie, które pozostają względnie stabilne przez cały czas.

Proces starzenia się organizmu oddziałuje na mózg zmniejszając tym samym zdolności przyswajania i przetwarzania informacji. Powstające zmiany obejmują także zmniejszenie płynności mowy oraz umiejętności nazywania nowych przedmiotów, jak też trudności w rozwiązywaniu problemów. Należy dodać, iż względną stabilnością cechuje się pamięć autobiograficzna, czyli taka, która odnosi się do naszej, własnej przeszłości.

Jak starzeje się mózg?

Mózg starzejącego się człowieka traci każdego dnia około 10 tysięcy komórek nerwowych! W zależności od predyspozycji genetycznych, u jednych proces ten może rozpocząć się dopiero po ukończeniu 60 roku życia, a u innych już około 30 roku życia. Pocieszający jest fakt, iż mózg posiada zdolności do regenerowania utraconych komórek, zatem proces utraty neuronów jest jedynie częściowy a nie w pełni ostateczny. Jednakże trzeba przyznać, iż proces utraty komórek nerwowych nie jest naszym jedynym zmartwieniem. Kolejnym jest utrata masy mózgu, która postępuje wraz z wiekiem. Spowodowana jest ona głównie przez zmniejszenie się ilości wody w komórkach mózgowych. Struktura mózgu bowiem podlega ciągłym zmianom.

Zobacz również:

Mózg zaczyna się kurczyć już od 20 roku życia, a po ukończeniu 60 roku życia proces ten ulega znacznemu przyspieszeniu. Najwięcej tkanki mózgowej ubywa głównie w płacie czołowym, ciemieniowym i skroniowym. Płaty te bowiem podlegają atrofii, czyli stopniowemu zmniejszaniu się objętości komórek i tkanek, na skutek zmian patologicznych, jakie zachodzą w mózgu.

Największe zmiany, które spowodowane są procesem starzenia zachodzą w strukturze substancji białej, która zlokalizowana jest w korze przedczołowej oraz w przedniej części spoidła wielkiego, które łączy półkule mózgowe. Co istotne, zmianom w budowie mózgu towarzyszą zmiany w jego funkcjonowaniu, co zostało wspomniane już na wstępie. Należy mieć na uwadze, iż im starszy mózg, tym impulsy są przenoszone wolniej, co prowadzi do spowolnienia reakcji psychomotorycznych człowieka.

Choroby neurodegeneracyjne dodatkowo potęgują proces starzenia się mózgu!

Zdarza się również, iż do normalnego procesu starzenia się mózgu dołączają różne choroby, potęgujące demencję starczą. Najczęściej występującą chorobą jest Alzheimer. Chorobę tą cechują nieodwracalne i postępujące zmiany, które niszczą nie tylko pamięć, ale również mowę, zdolności logicznego myślenia, jak też procesy poznawcze.

Obumarciu ulegają wówczas połączenia synaptyczne. Szczególnie narażony jest na to hipokamp. Choroba Alzheimera powoduje znaczny ubytek tego rejonu mózgu, co w konsekwencji doprowadza do powstawania problemów z pamięcią.

Czy można się uchronić od Alzheimera i opóźnić proces starzenia mózgu?

Niestety nie potrafimy przewidzieć na jakie choroby zachorujemy w przyszłości, jakich uda się nam uniknąć, a z jakimi wygrać. Alzheimer jest chorobą warunkowaną w dużej mierze przez predyspozycje genetyczne, których oszukać się nie da, jednakże można wyeliminować inne czynniki, które również przyczyniają się do rozwoju choroby, takie jak: zły styl życia czy brak aktywności fizycznej. Zmieniając swój tryb życia oraz stosując trening poznawczy, pomagający uaktywnić dodatkowe zasoby w mózgu, możemy opóźnić rozwój choroby, a już na pewno proces starzenia się mózgu. W ramach treningu poznawczego warto uczyć się języków obcych, gier na instrumentach bądź systematycznie rozwiązywać zagadki logiczne, np. sudoku.

Jak dowodzą wyniki badań (Universitat Regensburg, 2004r.), nawet mózgi osób po 60 roku życia są zdolne do zmian strukturalnych, pod warunkiem, że będą odpowiednio stymulowane. Co więcej, istotny wpływ ma na ten stan rzeczy aktywność fizyczna, gdyż regularne ćwiczenia wpływają na rozwój i stymulację procesów poznawczych również u osób w wieku podeszłym. Ruch bowiem polepsza nie tylko pamięć, ale również uwagę oraz zdolność do przetwarzania informacji.

Starzenie się jest naturalnym procesem fizjologicznym, który prędzej czy później dotknie każdego z nas. Z wiekiem zmiany obejmą nie tylko nasz wygląd zewnętrzny, ale również i mózg, co objawiać się będzie problemami z pamięcią, zmniejszeniem zdolności przyswajania i przetwarzania nowych informacji. Warto jednak pamiętać, aby stymulować mózg, dbać o dobry styl życia oraz aktywność fizyczną, gdyż czynniki te mają istotny wpływ na proces starzenia się.

Autor:

Sabina Maćkowicz