Ćwiczenia umysłowe lepsze od leków w zapobieganiu zaburzeniom poznawczym?

Zaburzenia poznawcze jest to odrębny zespół objawów klinicznych, opisywany, jako stan przejściowy pomiędzy prawidłowym procesem starzenia się a łagodnym otępieniem. W starzejącej się populacji, stopy występowania demencji wciąż rosną.

Lekarze posiadają jednak kilka skutecznych strategii, jak poradzić sobie z najgorszymi objawami. Łagodne zaburzenia poznawcze, które powodują u osób starszych uchybienia w procesie pamięciowym i innych funkcjach psychicznych, ale które nie są wystarczająco poważne, aby zaburzyć u nich ich wykonywanie codziennych czynności, dotykają około 10-20% osób, które ukończyły 70 lat. Każdego roku, u około 10 % tych ludzi rozwija się poważniejsza forma demencji, która w przyszłości może drastycznie wpłynąć na ich niezależność i zdolność do samodzielnego funkcjonowania. Niestety mimo zwiększania się liczby populacji zagrożonej tą przypadłością, analiza opublikowana w Canadian Medical Association Journal ukazuje, iż wciąż istnieje jedynie kilka skutecznych możliwości leczenia tej choroby.

Naukowcy przeprowadzili badania w 32 losowo dobranych grupach, w których pacjenci zostali przypadkowo przydzieleni do którejś z nich. Część pacjentów została poddana albo zabiegom typu podawanie leków sprawujących kontrolę nad funkcjami poznawczymi czy podanie środków ziołowych, albo specjalnym aktywnościom fizycznym czy ćwiczeniom umysłowym (np. rozwiązywanie krzyżówek). Natomiast reszta pacjentów kontynuowała swój styl funkcjonowania bez żadnych w niego ingerencji, czyli po prostu żyła tak jak wcześniej. Badanie miało na celu wypróbować różne metody leczenia demencji, w celu stworzenia swego rodzaju rankingu najbardziej skutecznych metod.

Badacze nie znaleźli żadnych silnych dowodów na poparcie skuteczności leków typu donepezil, inhibitor cholinesterazy, zaprojektowany aby pomóc związkom chemicznym w mózgu utrzymać obwody neuronalne poznawczo aktywnymi. Badania wyraźnie dają do zrozumienia, iż tego typu leki na receptę mają minimalną skuteczność w likwidowaniu przejawów zaburzeń poznawczych, jednak przy tak ograniczonych możliwościach leczenia, lekarze wciąż je przypisują, ponieważ mogą one pomóc przynajmniej niektórym pacjentom w poprawie pamięci.

Zobacz również:

Przeprowadzone badania nie potwierdziły także skuteczności naturalnych środków leczniczych, takich jak suplementy ziołowe, witamina B, hormon dehydroepiandrosteronu czy kwasy tłuszczowe omega-3. Większość z nich wskazuje że środki te miały nieznaczny wpływ na poprawę wyników w testach pamięciowych lub oceny innych funkcji poznawczych przeprowadzonych na pacjentach.

Wyniki badań oceniających rolę estrogenu i terapii testosteronem pokazały, że tego typu działania mogą właściwie zwiększyć ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych. Wśród ponad 10.000 kobiet stosujących terapię estrogenową ryzyko demencji po 5 latach wzrosło o 80% w porównaniu do kobiet, które tej terapii nie stosowały. Natomiast badania przeprowadzone na mężczyznach sugerują , iż hormon może utrudniać funkcjonowanie pamięci krótkoterminowej.

Ponieważ ostatnie badania wskazały, że aktywność fizyczna może poprawić funkcje poznawcze u osób starszych, naukowcy również ocenili próby, które obejmowały wytrzymałość, zrównoważony trening oraz zajęcia aerobiku. Okazało się że treningi poprawiły krótko- i długoterminową pamięć u niektórych pacjentów, natomiast aerobik pomógł przy niektórych funkcjach poznawczych, takich jak planowanie i organizowanie, lecz nie wpłyną na pamięć. Ogólnie badacze twierdzą, że istnieją dowody na to, iż aktywności fizyczne mogą mieć pozytywne skutki i to nie tylko przy leczeniu zaburzeń poznawczych, dlatego warto zachęcać do nich pacjentów.

Nie ma jednak żadnych wątpliwości, że najbardziej spektakularny efekt przy leczeniu odniosły w trakcie badań ćwiczenia mentalne. Te próby polegały na zaangażowaniu uczestników w naukę programów treningowych na komputerach, wykonywania specjalnych ćwiczeń pamięciowych czy takich wymagających logicznego myślenia i szybkiego przetwarzania informacji. Pacjenci przeszkoleni na tego rodzaju zajęciach wykazały znacznie lepszą pamięć oraz umiejętność skupienia uwagi, niż osoby, które szkolenia tego nie odbyły. Ponadto jedno z badań wykazało iż poprawa ta zachowała się nawet pięć lat po wykonaniu szkoleń.

Jakie są najlepsze sposoby na pobudzenie mózgu a następnie czerpanie z korzyści z jego pracy? Odpowiedzią stworzoną na podstawie ostatnich badań jest tak naprawdę wszystko, co tylko pobudza do myślenia, organizacji, co ćwiczy pamięć i zmusza ją do działania. Na przykład, w zeszłym roku naukowcy z Tohoku University w Japonii odkryli, że starsi mężczyźni oraz kobiety mogą poprawić niektóre pogarszające się zdolności umysłowe, przynajmniej te, których spadek odbył się w ostatnim czasie, za pomocą Brain Age. Jest to gra zawierająca quizy o różnorodnej tematyce, przedstawiające pytania w sposób pobudzający szare komórki. Mimo iż badania przeprowadzono na stosunkowo małej liczbie osób, a więc ich wyniki nie są do końca jasnym przedstawieniem rozwiązań, to pobudzanie mózgu do aktywności w podeszłym wieku na pewno nie zaszkodzi. Niestety nie ma w pełni skutecznych sposobów zapobiegających rozwojowi demencji u osób starszych, jednak nieustannie prowadzone badania, dają nadzieję na poprawę statystyk choroby w przyszłości.

Autor:

Agata Rutkowska