Choroby zapalne twardówki
Twardówka, zwana potocznie białkówką, stanowi powłokę włóknistą gałki ocznej. Jej podstawową funkcją jest utrzymywanie kulistego kształtu oka. Zbudowana jest z trzech warstw: istoty właściwej twardówki, blaszki brunatnej twardówki i blaszki nadtwardówkowej. Cechuje się bardzo słabym ukrwieniem, z czego wynikają słabe zdolności regeneracyjne.
Zapalenie nadtwardówki jest schorzeniem, które dotyka osoby dorosłe. W większości przypadków jest ono procesem krótkotrwałym i niewymagającym leczenia. Objawy zapalenia ustępują bowiem w ciągu kilku dni lub tygodni. Zapalenie nadtwardówki może mieć jednak charakter nawracający. Podstawowym objawem choroby jest zaczerwienienie oka, najczęściej w obszarze szpary powiekowej. Ognisko zapalne cechuje się łososiowym zabarwieniem i poszerzonymi naczyniami, które widoczne są w świetle lampy szczelinowej. Poszerzenie naczyń ustępuje po podaniu kropli z neosynefryną w stężeniu 10%.
Zapalenie nadtwardówki może mieć postać zapalenia prostego, które obejmuje jeden sektor oka. Może mieć też postać guzkową charakteryzująca się występowaniem guzkowatego, ostro odgraniczonego, różowo-kremowego, przekrwionego nacieczenia, które przesuwa się w stosunku do twardówki. Jeśli jednym z objawów jest ból, który powstaje w wyniku stanu zapalnego nerwów rzęskowych stosowane są krople steroidowe lub zawierające środki o działaniu przeciwzapalnym (NLPZ).
Zdecydowanie rzadszym schorzeniem jest zapalenie twardówki właściwej, które pojawia się na ogół w przebiegu chorób immunologicznych u osób dorosłych. W ok. 98% przypadków stan zapalny obejmuje przedni odcinek oka. Zwykle dotyczy obu gałek ocznych.
Bardzo bolesną chorobą zapalną twardówki jest zapalenie przedniego odcinka twardówki. Silny ból odczuwalny jest na skutek znacznego podrażnienia nerwów rzęskowych. Dodatkowo gałka oczna jest tkliwa na dotyk. Chorzy często też skarżą się na ból głowy. Naciek zapalny umiejscowiony jest w istocie właściwej twardówki. Ma postać rozlanego, płaskiego uniesienia o ciemnym, czerwono-fioletowym zabarwieniu. Naciek zapalny jest nieprzesuwalny względem twardówki i nie znika po zastosowaniu kropli z neosynefryną, co odróżnia go od zmiany występującej w zapaleniu nadtwardówki.
Zobacz również:
Wyróżnia się trzy postaci zapalenia przedniego odcinka oka – rozlaną o łagodniejszym przebiegu, guzkową cechującą się obecnością nieprzesuwalnych względem podłoża guzków i martwiczą. Ta ostatnia jest stosunkowo rzadka (ok. 10%), ale najgroźniejsza. W jej przebiegu dolegliwości bólowe są wyjątkowo silne. Ich przyczyną jest zapalenie naczyń spowodowane przez krążące kompleksy immunologiczne, co prowadzi do ich obturacji. Bolesność oka charakteryzuje promieniowanie w kierunku skroni i szczęki. Często towarzyszy mu też przekrwienie gałek ocznych.
Stopniowo rozwijająca się martwica twardówki prowadzi do powstania widocznego pod spojówką ciemnego ogniska. Zanik martwiczy może z czasem objąć również samą spojówkę. Postać martwicza zapalenia grozi także powikłaniami, takimi jak: perforacja gałki ocznej czy przewlekłe zapalenie błony naczyniowej. Zwykle skutecznym leczeniem w zapaleniu przedniego odcinka twardówki jest podspojówkowe podanie kortykosteroidu o przedłużonym działaniu (np. Depo-Medrol). Nie jest ono jednak wystarczające w postaci martwiczej. W tym wypadku prowadzona jest zwykle terapia ogólna polegająca na podaniu prednizolonu w wysokiej, uderzeniowej dawce, która jest następnie szybko redukowana.
Jeśli choroba zajmuje też głębsze odcinki przedniego odcinka gałki ocznej stosuje się kurację uderzeniowymi dawkami metyloprednizolonu, a dawka zmniejszana jest po 3 dniach. W przypadkach braku skuteczności leczenia kortykosteroidami stosowane są leki immunosupresyjne – azatiopryna, cyklosporyna lub cyklofosfamid.
Martwica twardówki może przebiegać też bez cech zapalenia. Objawia się występowaniem bezbolesnych ognisk martwicy, które otoczone są niezmienioną zapalnie tkanką. Do martwicy twardówki dochodzi najczęściej u kobiet chorujących na przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawów. Niestety aktualnie nie istnieje skuteczna forma terapii. Zwykle zalecanym lekiem w RZS jest metotreksat.
W rzadkich przypadkach zapalenie dotyczy części tylnej twardówki. Jest to bardzo ciężka forma zapalenia, która występuje u osób dorosłych, głównie starszych. Ze względu na niecharakterystyczny obraz kliniczny rozpoznanie nie należy do łatwych. Zapalenie może występować obu- lub częściej jednostronnie. Początkowo objawia się pogorszeniem ostrości widzenia oraz bolesnością oka. W przebiegu zapalenia części tylnej twardówki wyróżnia się typową dla tego schorzenia triadę objawów zewnętrznych – lekki wytrzeszcz, ból, który nasila się przy ruchach oka i przy jego uciskaniu oraz obrzęk spojówki i nadtwardówki.
W celu postawienia właściwej diagnozy przeprowadza się badanie dna oka oraz USG. W pierwszym można stwierdzić obecność obrzęku tarczy nerwu wzrokowego i plamki oraz uniesienie siatkówki i naczyniówki. W badaniu ultrasonograficznym widoczne jest z kolei zgrubienie twardówki oraz płyn w przestrzeni pod torebką Tenona. Całość nazywana jest objawem leżącej litery T. Leczenie jest analogiczne do terapii prowadzonej w zapaleniu przedniego odcinka twardówki, czyli polega na podspojówkowym podaniu kortykosteroidu.
Nieleczone choroby zapalne twardówki mogą prowadzić do takich powikłań jak podwyższenie ciśnienia śródgałkowego czy zniekształcenie gałki ocznej. Z tego względu tak istotne jest wczesne rozpoczęcie terapii, która pozwala zapobiec powikłaniom. Należy jednak pamiętać, że wszystkie preparaty lecznicze niosą ze sobą ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u osób, które je stosują. Na przykład na skutek leczenia kortykosteroidami może rozwinąć się zaćma.
Źródła:
Niżanowska M.H.: Okulistyka. Podstawy Kliniczne. PZWL, Warszawa 2007.
Autor: Marta Grochowska
Komentarze do: Choroby zapalne twardówki (1)
Cyklosporyna Equoral przeszczepy reumatyzm RZS łuszczyca AZS świąd łysienie pieczenie skóry wypryski zespół nerczycowy sprzedam
1Cyklosporyna Equoral Cyclavance Sandimmum Neoral Cyclaid przeszczepy reumatyzm RZS łuszczyca AZS świąd łysienie pieczenie skóry wypryski zespół nerczycowy liszaj sprzedam leki Posiadam kapsułki elastyczne 100 mg po 4z... pokaż całość