Szukaj

Biegunki

Podziel się
Komentarze1

Biegunka jest stanem, w którym chora osoba oddaje stolce z większą częstotliwością niż normalnie (>3/dobę), a wydalana masa kałowa ma luźniejszą konsystencję (płynną lub półpłynną). Większa jest także ilość stolca (>200g/dobę). Biegunkę trwającą do 14 dni określa się jako ostrą, natomiast za przewlekłą uważa się biegunkę, która trwa ponad 4 tygodnie.


Etymologia

Biegunki ostre


Najczęstszą przyczyną biegunki jest ostry nieżyt żołądka i jelit spowodowany zakażeniem wirusowym, np. przez rotawirusy czy wirusy grupy Norwalk. Wirusy te są przenoszone drogą kał-usta i powodują uszkodzenie kosmków jelitowych, co upośledza wchłanianie. Biegunka może być także jednym z objawów infekcji bakteryjnej, np. bakteriami ze szczepów Shigella, Salmonella, Escheichia coli czy Bacillus. Bakterie z rodzaju Shigella i Salmonella penetrują błonę śluzową jelita cienkiego natomiast E. coli i Bacillus wytwarzają toksyny zwiększające sekrecję elektrolitów do jelita. Zakażenia przewodu pokarmowego są przyczyną aż 90% przypadków ostrych biegunek.

Ostre biegunki nieinfekcyjne stanowią niepożądany objaw przyjmowanych leków, zarówno tych sprzedawanych na receptę, jak i preparatów należących do grupy OTC. Mogą być wywołane między innymi przez antybiotyki o szerokim spektrum działania (np. tetracykliny), leki antyarytmiczne, leki stosowane w chorobie nadciśnieniowej (np. moczopędne, inhibitory konwertazy angiotensyny), niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy), leki przeciwdepresyjne (inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, np. fluoksetyna, escitalopram, fluwoksamina), leki stosowane w chorobie wrzodowej (inhibitory pompy protonowej, np. omeprazol, pantoprazol, lanzoprazol oraz leki zobojętniające kwas solny), metforminę, hormony tarczycy, a także nadużywaniem leków przeczyszczających. Biegunki ostre mogą być również wynikiem zatrucia toksynami, takimi jak arszenik czy alkohol etylowy lub pochodzącymi z grzybów (np. α-amanityna z muchomora sromotnikowego) czy środków owadobójczych (fosforany organiczne). Biegunką może objawiać się także nadwrażliwość pokarmowa, niedokrwienne zapalenie okrężnicy oraz ostre zapalenie jej uchyłków.

Biegunki przewlekłe

Biegunka przewlekła rzadko jest spowodowana zakażeniami w obrębie przewodu pokarmowego. Głównymi przyczynami (ponad 90% przypadków) są nieswoiste zapalenia jelit, nowotwór okrężnicy oraz zespół jelita drażliwego. Zwiększona ilość wypróżnień, która trwa ponad miesiąc może być także wynikiem przyspieszonego pasażu w przebiegu nadczynności tarczycy lub spowodowanego przyjmowaniem leków prokinetycznych (metoklopramid, cisapryd).

Biegunka przewlekła może występować w czterech postaciach klinicznych:

  • biegunka sekrecyjna wyróżnia się bardzo obfitymi stolcami. Ilość wydalanego kału może sięgać nawet kilku litrów na dobę. Stolce są wodniste i zawierają dużą ilość sodu (powyżej 70 mmol/l). Cechują się także niskimi wartościami tzw. luki osmotycznej, czyli różnicy między osmolalnością zmierzoną a obliczoną, które nie przekraczają 50 mOsm/l. Biegunce sekrecyjnej nie towarzyszy na ogół ból brzucha. Cechą charakterystyczną tego typu biegunki jest brak ustania wypróżnień (nawet ich liczby i objętości) na czczo.

    Najczęstszą przyczyną biegunki sekrecyjnej są przyjmowane leki, przeważnie środki przeczyszczające, takie jak sennozydy, aloes czy bisakodyl. Mogą być spowodowane także przez toksyny (nadużywanie etanolu, arszenik) lub czynną hormonalnie chorobę nowotworową (np. rakowiak, gruczolak kosmkowy jelita grubego, mastocytoza). Winne mogą być również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe wytwarzane w jelicie grubym jako produkt procesu fermentacji niewchłoniętego błonnika pokarmowego i dwucukrów. Biegunką sekrecyjną objawia się też zaburzenie wchłaniania kwasów żółciowych w jelicie krętym, np. w przebiegu zapalenia końcowego odcinka jelita krętego lub po jego resekcji.
  • biegunka osmotyczna w przeciwieństwie do biegunki sekrecyjnej cechuje się dużymi wartościami luki osmotycznej (>125 mOsm/l) wydalanego stolca i mniejszą zawartością sodu (<70 mmol/l). Odczyn stolców jest kwaśny (wartość jego pH jest niższa od 5,5). Wydalany kał jest pienisty, tryskający i zawiera znaczne ilości (>0,5%) substancji redukujących. Cechy te świadczą o tym, iż jest on efektem zaburzeń trawienia dwucukrów. Ten typ biegunki ustępuje, gdy chory pozostaje na czczo i zaprzestaje spożywania substancji osmotycznie czynnej.


    Przyczyną biegunki osmotycznej może być stosowanie osmotycznych środków przeczyszczających (makrogole, siarczan magnezu, laktuloza), leków zobojętniających sok żołądkowy (wodorotlenek magnezu), preparatów orlistatu oraz przewlekłe przyjmowanie kolchicyny, metyldopy, neomycyny, cholestyraminy lub biguanidów. Biegunkę osmotyczną mogą powodować także niektóre produkty spożywcze, głównie dietetyczne, które zawierają sorbitol, ksylitol lub mannitol. Ponadto może ona występować w zespole krótkiego jelita, przetokach jelitowych oraz w niedoborach enzymów trawiących dwucukry (np. laktozę), np. w hipolaktazji.
  • biegunka tłuszczowa objawia się tłustymi połyskliwymi stolcami o gnilnym zapachu, które trudno spłukać wodą w muszli klozetowej. Spowodowana jest na ogół zaburzeniami trawienia w przebiegu zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki, zespołu rozrostu bakteryjnego lub cholestatycznych chorób wątroby. Może być także efektem zaburzeń wchłaniania, które towarzyszą m.in. celiakii, chorobie Whipple`a i niedokrwieniu jelita.
  • biegunka zapalna może objawiać się stolcami z zawartością krwi, dużą liczbą leukoctów lub obecnością laktoferyny. Często towarzyszą jej ogólnoustrojowe objawy reakcji zapalnej, takie jak gorączka, zwiększone stężenie białek CRP czy wzrost OB.

    Przyczyn biegunki zapalnej może być wiele: od nieswoistego zapalenia jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego i Crohna), przez nowotwory jelit, nadwrażliwość pokarmową, aż po zakażenie pierwotniakami jelitowymi (np. Entamoeba histolytica, Giardia lamblia).

Powikłania

Najczęstszym powikłaniem biegunki, zarówno ostrej jak i przewlekłej, jest odwodnienie. W zależności od wielkości ubytku masy ciała i występujących objawów klinicznych (lub ich braku) wyróżnia się cztery kategorie odwodnienia. Odwodnienie łagodne poza utratą 3-5 kg objawia się jedynie wzmożonym pragnieniem i niewielką suchością w jamie ustnej. W odwodnieniu umiarkowanym występuje już wyraźnie wzmożone pragnienie, sucha błona śluzowa jamy ustnej, podkrążenie oczu, skąpomocz, hipotensja ortostatyczna oraz wydłużony czas tzw. powrotu kapilarnego (powrotu prawidłowego zabarwienia płytki paznokciowej po jej uciśnięciu). Ciężkie odwodnienie może dodatkowo prowadzić do objawów wstrząsu hipowolemicznego.

Innymi powikłaniami jakie mogą wystąpić są: zaburzenia elektrolitowe, kwasica metaboliczna oraz niedożywienie i niedobory witamin i pierwiastków śladowych.

Autor: Marta Grochowska
Źródło:
Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Stan wiedzy na rok 2010, Medycyna Praktyczna, 2010.
Rutter P.: Opieka farmaceutyczna, Elsevier Urban & Partner, 2006

Komentarze do: Biegunki (1)

niki28
niki28 01-05-2013 17:14

biegunka

1

przede wszytskim trzeba czesto nawadniać organizm najlepiej czymś co zawiera elektrolity np orsalitem. Do tego dieta lekkostrawan i wegiel leczniczy też pomoże... pokaż całość

OdpowiedzPokaż cały wątek (1)
Dodaj komentarzPokaż wszystkie komentarze