Celiakia – czym jest i w jaki sposób ją rozpoznać?

Najbardziej podstępną rzeczą przy zapaleniu jelit jest różnorodność objawów. - Celiakia jest jak kameleon wśród chorób układu pokarmowego - przedstawia problem gastroenterolog Andreas Stallmach.

Objawy mogą się ukazać w postaci niegroźnych dla organizmu ucisków w brzuchu, których pacjent w ogóle może nie odczuć i żyć w nieświadomości, że cierpi na nietolerancję pokarmową. Nie zawsze też u pacjentów występuje typowy objaw, czyli biegunka. Czasami po prostu za niska jest wartość hemoglobiny we krwi i można z tym żyć bez żadnych przeszkód dla zdrowia. Bardzo często, na nieszczęście dla cierpiących na tę przypadłość, zdarza się, że objawy nasilają się w sytuacjach stresowych, jak także w czasie ciąży czy po przejściu wypadku samochodowego. Zdarza się, że samo posiadanie stresującej pracy już może być przyzyczną.

Pierwsze rozpoznanie celkalii

Celiakia jest przewlekłą chorobą jelita cienkiego. Polega ona na nietolerowaniu przez organizm białka zawartego w zbożu, zwanego glutenem. Zadaniem jelita cienkiego jest rozbijanie żywności na składniki potrzebne organizmowi. Składniki pokarmowe właśnie stąd poprzez błonę śluzową dostają się do krwi. U osób dotkniętych celiakią wskutek nietolerancji białka, następuje zapalenie błony śluzowej, wskutek czego zmniejsza się powierzchnia jelita cienkiego i potrzebne organizmowi składniki odżywcze nie mogą się do niego dostać.

Objawy celiakii są zróżnicowane, dlatego lekarze bez przeprowadzenia szczegółowych badań nie są w stanie rozpoznać choroby. Większość pacjentów skarży się na bóle brzucha, biegunkę oraz utratę wagi. Ponadto do objawów zalicza się też bezsenność, zmęczenie i depresję. Choroba ta doprowadzić może także do powstania zaparć, zapalenia wątroby oraz problemów z tarczycą. U dzieci chorobę można poznać po niskiej zawartości żelaza w organizmie oraz zmianach w osobowości takich jak płaczliwość czy zahamowanie rozwoju.

Zobacz również:

W ostatnich 30-40 latach, to właśnie u dzieci najczęściej diagnozowano celiakię. W obecnym czasie trend się odwrócił i choroba dotyka głównie ludzi dorosłych. Zmianę taką spowodowały zapewne nowe nawyki żywieniowe - celiakia jest zauważalna dopiero wtedy, kiedy organizm ma do czynienia z glutenem. W czasach dzisiejszych większość jedzenia dla niemowląt jest pozbawiona tej substancji. Do kontaktu z glutenem dochodzi więc dopiero w późniejszych latach, najczęściej poprzez jedzenie ze słoiczków. Lekarz jest w stanie wybadać celiakię tylko wtedy, gdy przebada krew na obecność przeciwciał. Jeżeli wynik jest negatywny wtedy na 95% nie mamy do czynienia z celiakią. Jeżeli jest przeciwnie pobierana jest kolejna próbka i badania są powtarzane.

Dieta bezglutenowa – co to oznacza?

Jedynym sposobem na leczenie celiakii jest dożywotnia dieta bezglutenowa. Dzięki temu jelito cienkie może odpocząć i znowu zacząć z powodzeniem wykonywać swoją pracę. Najczęściej pozytywne efekty pojawiają się na parę tygodni po zmianie stylu odżywiania. Gluten i jego pochodne znajdują się przede wszystkim w pszenicy, orkiszu zbóż, życie, jęczmieniu i owsie. Żadnego z powyższych ani także produktów pochodnych chorzy na celiakię w żadnym wypadku nie mogą spożywać. Negatywna reakcja może wystąpić nawet po spożyciu niewielkiej dawki takich produktów jak: pieczywo, makaron, ale także piwo.

Od listopada 2005 roku wszystkie produkty zawierające gluteny są specjalnie oznakowane. Wiele produktów bezglutenowych oznaczanych jest poprzez symbol przekreślonego ucha. Co prawda, objawy nie wystąpią od razu po tym, jak chory spożyje bułkę zawierającą gluteny, jednak jelito cienkie reaguje już na pierwszy kontakt z tymi substancjami. Dlatego niewskazane jest spożywanie produktów, które choćby tylko podejrzewamy o zawartość glutenu.

Dziedziczność choroby ułatwiająca jej wykrycie

Celiakia okazuje się chorobą dziedziczną - o wiele częściej występuje ona u krewnych chorych w pierwszym i drugim pokoleniu. W przypadku pokrewieństwa pierwszego stopnia mówimy tutaj o 10%. Dlatego zalecana jest natychmiastowa wizyta u lekarza, jeżeli wiemy o tym, że nasz krewny cierpi na celiakię. Jeżeli sytuacja dotyka świeżo upieczonych rodziców zaleca się, aby dziecko od pierwszych miesięcy życia odizolować od glutenu.

Celiakia jest chorobą, która powoduje wielkie zmiany w życiu dotkniętego nią pacjenta. Jak w przypadku niemal każdej choroby, także i tutaj szczególnie ważne jest jej rozpoznanie i leczenie we wczesnej fazie rozwoju.

Autor:

Rafał Mikołajczak