Wapń w diecie dziecka

Niezwykle ważny pierwiastek, który wpływa na mineralizację kości, stan uzębienia i prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Według badań przeprowadzony przez Instytut Matki i Dziecka oraz Instytut Żywności i Żywienia w diecie 69,3% dzieci występują niedobory wapnia. Zastanowić może fakt, że 88% matek biorących udział w badaniach uważało, że ich dzieci spożywają wystarczająco dużo produktów mlecznych.

Zalecane normy wapnia (wg Ś. Ziemlańskiego):

• Dzieci 0 - 0,5 lat - 600 Ca mg/osobę/dzień
• Dzieci 0,5 - 1 lat - 800 Ca mg/osobę/dzień
• Dzieci 1 - 3 lata - 800 - 1000 Ca mg/ osobę/dzień
• Dzieci 4 - 9 lat - 800 Ca mg/osobę/dzień
• Dziewczęta i chłopcy 10 - 18 lat - 1200 Ca mg/osobę/dzień

Aż w 99% wapń gromadzi się w kościach i zębach, pozostały 1% przypada na inne tkanki. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek rośnie w miarę wzrostu organizmu, wpływ ma również płeć i stan fizjologiczny. Młodzież i dorośli do 25 roku życia, kobiety w ciąży i karmiące piersią wymagają go więcej. Wapń umożliwia prawidłowy wzrost i rozwój, co jest niezwykle ważne w zachowaniu odpowiedniej postawy i ukształtowaniu kręgosłupa.

Wapń jako budulec

Wapń jest składnikiem mineralnym o znaczeniu budulcowym, podobnie jak witamina D jest niezbędna w budowaniu zdrowego szkieletu. Dzięki odpowiedniej ilość wapnia kości są twarde, wytrzymałe, bardziej odporne na złamania. Podobnie wpływa on na zęby, które wzmacniają się i są mniej podatne na próchnicę. Zapewnia również prawidłowe krzepnięcie krwi, wpływa na błony komórkowe i ich przepuszczalność. Wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego i bierze udział w przewodzeniu bodźców nerwowo-mięśniowych, co wpływa na prawidłową kurczliwość mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego.

Przyswajalność wapnia

Wapń wchłania się w górnych odcinkach jelit. To, w jakim stopniu będzie przebiegał ten proces, zależy od składu pożywienia – wchłonie się lepiej, jeśli w pokarmie znajdzie się duża ilość białka. Cały proces osłabi natomiast obecność tłuszczów. Mimo wszystko, wapń z produktów spożywczych przyswaja się w około 30-40 %, resztę wydalamy wraz z kałem.

Produkty bogate w wapń

Do sztandarowych produktów bogatych w wapń należą mleko i przetwory mleczne. Dużą popularnością cieszą się sery żółte, twarogowe i topione, ale także jogurty i kefiry. W przypadku coraz częściej występującej nietolerancji i alergii warto zaznaczyć, że wapń występuje także w następujących produktach roślinnych:

• Suchych nasionach roślin strączkowych
• Orzechach laskowych, sezamie, dyni, słoneczniku
• Natce pietruszki, soi, brokułach
• Prażonych migdałach (w 100 g prażonych migdałów wstępuje 239 mg wapnia)
• Kapuście pekińskiej (77 mg na 100 g)
• Rzeżusze (200 mg na 100 g)

Jednak taki wapń ma małą biodostępność – jest słabo przyswajalny. Wapń z warzyw przyswajamy jedynie w około 18%, natomiast ten występujący w mleku w 80%.

Alergia na białko mleko krowiego jest najczęściej występującą postacią alergii na pokarmy w okresie niemowlęcym. Pojawia się również w okresie wczesnego dzieciństwa, a nawet w życiu płodowym. Jak się okazuje, we krwi pępowinowej wykryto przeciwciała IgE przeciw białkom mleka krowiego, co może sugerować uczulenie wewnątrzmaciczne. Uczulenie na alergeny mleka ustępuje przeważnie w wieku 2-3 lat.

Nietolerancja mleka to natomiast problem z trawieniem laktozy, spowodowany brakiem lub niską aktywnością enzymu o tej samej nazwie. Rzadko spotyka się nietolerancję wrodzoną, pojawia się natomiast pierwotna (spadek produkcji enzymu wraz z wiekiem) lub wtórna (po uszkodzeniu nabłonka jelitowego).

Mleko podstawowym źródłem wapnia

Mleko jest źródłem wysokowartościowych witamin z grupy B, łatwo przyswajalnego tłuszczu, białek oraz soli mineralnych, czyli omawianego wapnia i fosforu. Już jedna szklanka zawiera 340 mg wapnia i to właśnie dlatego zaliczane jest ono do najcenniejszych produktów spożywczych.  Mleko krowie przed spożyciem zostaje poddane kilku procesom m.in. sterylizacji, pasteryzacji, UHT. Podgrzewa się je do wysokiej temperatury, a następnie szybko schładza, w celu wyeliminowania zarazków. Dzięki temu uzyskuje się również bardziej trwały produkt. Na rynku znajdziemy mleko pełne (3,2% tłuszczu), znormalizowane (2% i 0,5% tłuszczu), skondensowane, mleko w proszku, mleko czekoladowe, a także napoje mleczne, tj. kefir czy jogurt.

Wymieniając przeróżne modyfikowane i ulepszane mleko, warto odwołać się do tego pierwotnego, najzdrowszego i tak cennego w początkowej fazie życia – mleka matki. Stosunek wapnia do fosforu w kobiecym mleku wspomaga wchłanianie jonów, co zapobiega upośledzonej mineralizacji kości. Na skutek niedoboru wapnia u dzieci może nastąpić zahamowanie wzrostu oraz krzywica, czyli schorzenie warunkowane niedoborem witaminy D i utrudnionym wchłanianiem opisywanego tu pierwiastka. Organizm zużywając pokłady wapnia rozmiękcza kości, ich mineralizacja jest upośledzona, co powoduje poważne schorzenia.

Jeśli chcesz by twoje dziecko rosło i rozwijało się prawidło, w jego diecie nie można zabraknąć wapnia. Ta zasada odnosi się zarówno do przedszkolaka, jak i nastolatka. Codzienna dawka dobrze przyswajalnego wapnia wzmocni kości i cały organizm malucha.