Jak pozbyć się owsików u dzieci?
Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) jest pasożytem należącym do nicieni. Pasożytuje w okrężnicy, wyrostku robaczkowym i końcowym odcinku jelita cienkiego (jelito ślepe) człowieka. Jego pożywieniem są substancje zawarte w treści jelitowej. Długość życia samic to ok. 4 tygodnie, natomiast samców - okres do zaplenienia.
Z większości złożonych przez samicę jaj (ok. 8-12 tys.) w ciągu kilku godzin wykluwają się inwazyjne larwy. Na ogół drogą zakażenia są usta i jama nosowo-gardłowa. Larwy po dostaniu się do przewodu pokarmowego żywiciela opuszczają otoczkę jajową w jelicie cienkim i zasiedlają końcowe odcinki przewodu pokarmowego. Zdarza się jednak, że larwy wnikają czynnie z powrotem do przewodu pokarmowego przez odbyt (reinwazja). Choć pojedynczy owsik żyje zaledwie miesiąc bywa, że owsica trwa bardzo długo, najczęściej na skutek ciągłego samozarażania się.
Owsica (enterobioza) jest częstym problemem dzieci w wieku przedszkolnym. Do zakażenia dochodzi najczęściej w wyniku zjedzenia jaj owsików znajdujących się na niemytych owocach i warzywach, w piaskownicy lub przedmiotach codziennego użytku. Pasożyt wylęga się w jelicie, a samica składa w okolicy okołoodbytowej jajka, co wywołuje dokuczliwy świąd, zwłaszcza w nocy. Dzieci drapiąc się przenoszą jajeczka na otaczające przedmioty. Jajeczka gromadzone są również pod paznokciami, skąd często docierają do buzi (wspomniane autozakażenie). Jajami znajdującymi się na przedmiotach zarażają się też inne dzieci, które często biorą przedmioty i niemyte ręce do buzi. Dlatego też jeśli owsikiem zakażone jest jedno dziecko bardzo trudno zapobiec zakażeniu rodziny i pozostałych maluchów w grupie.
Zakażenie wszystkich osób w grupie wynika z właściwości biologicznych samych jaj owsika. Jaja świeże pokryte są lepką wydzieliną, która zwiększa ich przyczepność. Natomiast lekko podsuszone jaja łatwo unoszą się w powietrzu i przedostają na następne przedmioty, np. podczas strzepywania pościeli. W takim stanie zachowują aktywność inwazyjną jeszcze przez kilka tygodni!
Przebieg owsicy jest zależny od liczby pasożytów i wrażliwości osobniczej chorego. Najczęstszą dolegliwością jest wspomniany silny świąd okolicy odbytu i związane z tym trudności ze snem i niemożność usiedzenia w jednym miejscu. Owsica zwykle objawia się też bólami brzucha, zaburzeniami wypróżniania, nudnościami, zapaleniem skóry i wysypką. Dzieci zwykle nie mają apetytu, chudną, są blade i mają podkrążone oczy. W stolcu natomiast można dostrzec białe, poruszające się niteczki (samice owsika), przypominające ziarnka ryżu.
Zobacz również:
Owsicę najlepiej zdiagnozować, wykonując proste badanie laboratoryjne kału na obecność pasożytów. W tym celu oddaje się do badania 3 próbki stolca zebrane w różne dni. Niekiedy zdarza się jednak, że wynik badania jest ujemny mimo zakażenia. Ze względu na charakterystyczne objawy niektórzy lekarze podejmują decyzję o leczeniu bez potwierdzenia owsicy w badaniach laboratoryjnych.
Podstawowym lekiem stosowanym w terapii owsicy jest pyrantel. Substancja ta jest pochodną pirymidyny. Wykazuje skuteczność nie tylko w zakażeniu owsikiem, ale też glistą ludzką i tęgoryjcami. Mechanizm działania polega na wywoływaniu bloku depolaryzacyjnego i porażaniu w ten sposób mięśni nicieni. Ponadto pyrantel hamuje esterazę cholinową. Skuteczne jest już jednorazowe podanie leku w dawce 10 mg na kilogram masy ciała. Zwykle jednak stosuje się dodatkowe podanie leku po 2 tygodniach, gdyż pyrantel nie wykazuje skuteczności wobec jaj owsika. Pyrantel należy do bezpiecznych substancji leczniczych. Jedyne działania niepożądane mogą polegać na dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Preparaty pyrantelu dostępne są wyłącznie na receptę. Stosowane są doustnie po posiłku.
W zakażeniu owsikami mogą być również wykorzystywane takie leki, jak:
- pyrwinium - barwnik cynianinowy, stosowany w dawce jednorazowej 5 mg na kilogram masy ciała. Charakterystycznym działaniem niepożądanym jest zabarwienie stolca na czerwonawy kolor;
- mebendazol - pochodna benzimidazolu, która hamuje wchłanianie glukozy przez pasożyta i zmniejsza stężenie ATP;
- albendazol - podobnie jak mebendazol jest pochodną benzimidazolu. Lek stosowany jest w jednorazowej dawce 400 mg.
Wspomagającym elementem walki z owsikami może być też dieta. Powinna ona wpłynąć korzystnie na perystaltykę jelit, co ułatwi usunięcie owsików. W tym celu należy zwiększyć udział w diecie produktów bogatych w błonnik, takich jak: grube kasze, otręby, chleb pełnoziarnisty, surowe warzywa i owoce, suszone śliwki. Zmniejszona powinna być natomiast podaż węglowodanów wysokoprzetworzonych – białego pieczywa, makaronów, słodyczy.
Pomocne mogą być również tradycyjne metody oparte na spożywaniu czosnku, kiszonej kapusty i soku z buraków. Dawniej stosowano również pastę ze świeżych, zmielonych pestek dyni wymieszanych z miodem. Taka dieta wpływa bowiem korzystnie na mikroflorę przewodu pokarmowego oraz sprzyja neutralizowaniu i usuwaniu toksycznych odchodów pasożytniczych.
Niezbędnym elementem walki z owsikami jest ich eliminacja jaj pasożytów z najbliższego otoczenia. Nie jest to zabieg łatwy, ale niestety konieczny jeśli chcemy uchronić się przed powtórnym zakażeniem. Jak to zrobić? W domu należy urządzić generalne sprzątanie. Uprane muszą być zasłony i koce. Pościel, ręczniki i bieliznę należy wygotować i wyprasować bardzo dokładnie gorącym żelazkiem. Wrzątkiem należy sparzyć też wszystkie zabawki. Ręcznik, bielizna i piżama dziecka muszą być zmieniane codziennie. Aby ograniczyć drapanie warto założyć dziecku rękawiczki z jednym palcem (zwłaszcza na noc) oraz zakładać obcisłą bieliznę.
Należy też obciąć paznokcie i wyjątkowo skrupulatnie dbać o ich higienę. Zwrócić należy również uwagę na czystość okolicy odbytu. Skóra tego obszaru powinna być myta kilka razy dziennie.. Należy też często i dokładnie myć ręce, obowiązkowo po każdym skorzystaniu z toalety i przed jedzeniem. Teoretycznie samo postępowanie higieniczne powinno być wystarczające, bez konieczności leczenia farmakologicznego. Jednak ze względu na pracochłonność tej metody zwykle korzysta się również z farmakoterapii.
Szybka interwencja w przypadku dostrzeżenia objawów owsicy jest bardzo ważna. Nieleczona może bowiem sprzyjać zapaleniu wyrostka robaczkowego, przewlekłym stanom zapalnym okolicy pochwy i sromu oraz wystąpieniu zmian skórnych okolicy odbytu.
Autor: Marta Grochowska
***
Źródła:
Rutter P.: Opieka farmaceutyczna. Elsevier Urban & Partner, 2006,
Kostowski W., Herman Z. S. (red.): Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. PZWL, Warszawa 2010,
Kadłubowski R.; Zarys parazytologii lekarskiej. PZWL, Warszawa 1983.
Komentarze do: Jak pozbyć się owsików u dzieci? (2)
owsiki
1Ja też od razu po odebraniu wyników pobiegłam do apteki po pyrantelum. Pediatra powiedział, że to najskuteczniejsza i najszybsza metoda na pozbycie się pasożytów i rzeczywiście szybko pozbyłam się dzięki temu owsików u s... pokaż całość
Pyrantelum Medana
1Dlatego u nas gdy pojawiły się owsiki, w ruch poszło Pyrantelum Medana. Jak doczyścić dom po pladze robaków doczytałam na www.bezowsikow.pl... pokaż całość