Szparagi – charakterystyka i korzyści dla zdrowia

Powszechnie wiadomo, jak ważna dla zdrowia jest urozmaicona i zbilansowana dieta, dlatego wszyscy poszukujemy składników, które byłyby w stanie wzbogacić często bardzo monotonny jadłospis. Cenimy przede wszystkim walory smakowe, ale równie istotne są oczywiście wartości odżywcze zawarte w produkcie.

Jednym z warzyw cieszących się rosnącą popularnością są szparagi - jeszcze niedawno zupełnie w Polsce nieznane, przyjęły się na rynku na tyle, że czasem w sezonie ciężko jest je dostać nawet w dużych marketach. Trudno się temu dziwić, biorąc pod uwagę fakt, że posiadają one nie tylko ciekawy smak, ale także są bogate w witaminy i składniki mineralne.

Charakterystyka szparagów

Szparagi mają niezwykle długą historię - były znane już w Starożytnym Rzymie. I to właśnie z terenów dzisiejszych Włoch przywędrowały do innych krajów Europy, w tym także do Polski, gdzie do niedawna były rzadko spotykane i traktowane jako elitarne, wręcz egzotyczne warzywo - mimo iż w naszym kraju możemy spotkać się z dziko rosnącym szparagiem lekarskim (właśnie tym, który jest najczęściej spożywany). Niestety szparagi występują jedynie w sezonie, który w ich przypadku jest niezwykle krótki - trwa od kwietnia do połowy lipca.

Istnieją trzy odmiany szparaga lekarskiego - biała, fioletowa i zielona. Są one tym samym warzywem, a przynależność do którejś z odmian związana jest ze sposobem uprawy. Szparagi różnią się nie tylko wyglądem, ale także smakiem i właściwościami.

Szparagi białe

Białe szparagi rosną pod ziemią - brak dostępu do światła słonecznego przyspiesza ich wzrost, jednak blokuje produkcję chlorofilu - zielonego barwnika (dzięki temu nie zmieniają one swojego koloru). Mają delikatny smak, nieco mniej charakterystyczny od najpopularniejszych zielonych szparagów, ale uznawany za bardziej szlachetny.

Szparagi fioletowe

Na rynku są mało popularne i trudno dostępne. Fioletowy kolor szparagi mają w fazie przejściowej, na krótko przed przybraniem dojrzałej, zielonej barwy. Okres ten trwa bardzo krótko, co sprawia, że proces ich zbioru jest trudny i nieopłacalny.

Szparagi zielone

To szparagi w swojej dojrzałej formie. Charakteryzują się lekko gorzkawym, wyrazistym smakiem. Zawierają największą ilość składników odżywczych spośród wszystkich odmian tego warzywa, głównie z uwagi na fakt, że są na tyle miękkie, że przed ugotowaniem nie trzeba obierać ich ze skórki, w której znajduje się najwięcej wartości.

Na co zwracać uwagę przy zakupie szparagów?

Aby warzywo miało wszystkie swoje walory smakowe i odżywcze, należy zwracać uwagę, aby było przede wszystkim świeże - jędrne i niewysuszone. Istotna jest również grubość, zwłaszcza w przypadku białych szparagów, które należy przed przygotowaniem obrać ze skórki - jeśli będą zbyt cienkie, najprawdopodobniej przy obieraniu po prostu się połamią (lub niewiele z nich zostanie), z kolei zbyt grube uniemożliwią nam poprawną ocenę świeżości warzywa.

Lecznicze właściwości szparagów

Obecność w medycynie ludowej

Szparagi były obecne w medycynie ludowej wielu krajów już od starożytności. Do celów leczniczych używano głównie kłącza i korzenie (najczęściej robiono z nich napar), ale także owoce, tzw. jagody szparaga. Szparagi stosowano do leczenia schorzeń układu moczowego (głównie nerek), łagodzenia chorób skóry (za pomocą przykładanych do miejsc zmienionych chorobowo kompresów namoczonych w odwarze), zapobiegania impotencji oraz jako środek moczopędny i antydepresyjny.

Korzyści dla zdrowia

Obecnie szparag nie jest stosowany w medycynie, natomiast powszechnie uznaje się go za warzywo bogate w istotne dla zdrowia składniki mineralne i odżywcze.

Zawarty w nich aminokwas - asparagina - obniża ciśnienie krwi i wspomaga kurczenie się mięśnia sercowego, a także pozytywnie wpływa na potencję.

Szparagi są również źródłem kwasu foliowego, przez co zaleca się ich spożycie kobietom w ciąży i starającym się o dziecko, ponieważ wymieniona substancja wspomaga prawidłowy rozwój płodu.

Dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów i witamin włączenie tych warzyw do jadłospisu poprawia wygląd skóry, a także opóźnia procesy starzenia. Bogactwo witaminy C powoduje, że spożywanie szparagów pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego.

Szparagi są także niskokaloryczne i lekkostrawne, a zawarty w nich błonnik wspomaga pracę układu pokarmowego, dlatego osoby pragnące zredukować masę ciała powinny spożywać je w dużych ilościach.

Natomiast zawarty w szparagach glutation (rodzaj białka), zapobiega powstawaniu nowotworów i chorobie Alzheimera.

Wartości odżywcze

Wartości odżywcze w 100 g szparagów:

• wartość energetyczna - 20 kcal (84 kJ);
• białko - 2,2 g;
• tłuszcz ogółem - 0,12 g;
• węglowodany - 3,88 g;
• błonnik - 2,1 g;
• witamina A - 756 IU;
• witamina E - 1,13 mg;
• witamina K - 41,6 µg;
• witamina C - 5,6 mg;
• witamina B1 - 0,143 mg;
• witamina B2 - 0,141 mg;
• witamina B3 (PP) - 0,978 mg;
• witamina B6 - 0,091 mg;
• kwas foliowy - 52 µg
• kwas pantotenowy - 0,274 mg;
• wapń - 24 mg;
• żelazo 2,14 mg;
• magnez - 14 mg;
• fosfor - 52mg;
• potas - 202 mg;
• sód - 2 mg;
• cynk - 0,54 mg;
• miedź - 0,19 mg;
• mangan - 0,16 mg;
• selen - 2,3 µg.
• Szparagi w kuchni

W kuchni szparagi mają szerokie zastosowanie - można podawać je jako przystawkę, element dań głównych lub składnik zup czy sałatek.

Przed ugotowaniem należy odciąć łykowatą, dolną część, a jeśli są to białe szparagi, również obrać. Gotujemy je pionowo z główką ponad poziomem wody. Można te warzywa także zapiekać lub smażyć. Doskonale smakują w postaci zup i kremów.

Sezon szparagowy trwa niezwykle krótko, jednak możemy przechowywać je w zamrażarce nawet do dziewięciu miesięcy (pod warunkiem, że przed zamrożeniem obgotujemy je w wodzie).

Szparagi w szynce parmeńskiej

Składniki:

• 20 zielonych szparagów,
• 1 łyżka oliwy,
• 10 plasterków szynki parmeńskiej,
• 8 łyżek drobno tartego parmezanu,
• listki świeżej bazylii.

Sposób przygotowania:

Szparagi myjemy, osuszamy i odłamujemy łykowate końce. Następnie obieramy łodygi (około ¼ wysokości). Smarujemy oliwą i mniej więcej na środku ciasno zawijamy szynką parmeńską. Układamy patelni grillowej i smażymy obracając do momentu, aż szynka się zarumieni. Szparagi układamy na talerzach, posypujemy tartym parmezanem i ozdabiamy bazylią.

Zupa krem ze szparagów

Składniki:

• 2 pęczki zielonych szparagów;
• 4 łyżki masła;
• 1 cebula;
• 1 ząbek czosnku;
• 2 ziemniaki;
• 1,25 litra bulionu jarzynowego lub drobiowego;
• szklanka listków bazylii;
• sól, pieprz, pół łyżeczki gałki muszkatołowej;
• 125 ml śmietanki kremówki.

Sposób przygotowania:

Szparagi myjemy, usuwamy łykowate końce i obieramy na ¼ wysokości. Odcinamy główki i odkładamy je do osobnej miseczki. Łodygi kroimy na 2-3 cm kawałki.

Cebulę kroimy w kostkę i dusimy na dwóch łyżkach masła, kiedy się zarumieni, dodajemy czosnek pokrojony na plasterki, pokrojone w kostkę ziemniaki i smażymy wszystko razem przez chwilę. Następnie dodajemy resztę masła i łodygi szparagów, smażymy około 2 minut i zalewamy bulionem. Po ok. 2 minutach gotowania do zupy wrzucamy odcięte wcześniej główki szparagów i gotujemy jeszcze około 2 minut. Następnie dodajemy bazylię oraz śmietankę kremówkę i miksujemy wszystko blenderem na gładki krem.

Roladki z kurczaka ze szparagami w boczku

Składniki:

• 1 pęczek zielonych szparagów;
• 1 pojedyncza pierś kurczaka;
• 8 cienkich plasterków wędzonego boczku;
• 4 krótkie gałązki rozmarynu;
• oliwa z oliwek, sól i pieprz.

Sposób przygotowania:

Szparagi myjemy, usuwamy łykowate końce. Pierś z kurczaka kroimy w poprzek na dwie części i rozbijamy, aby miały około 1 cm grubości. Tak przygotowane filety dzielimy na cztery części. Kurczaka i szparagi smarujemy oliwą oraz doprawiamy solą i pieprzem. Zawijamy po cztery szparagi w kawałek piersi z kurczaka oraz w dwa plasterki boczku. Układamy w naczyniu żaroodpornym i pieczemy około 20 min w piekarniku nagrzanym do 200 stopni. Najlepiej podawać z ugotowanymi, młodymi ziemniakami i ulubionymi dodatkami.

Autor: Małgorzata Nowak