Omega-3, ochrona przed udarem mózgu

W dalszym ciągu naukowcy i lekarze nie przestają wychwalać zalet kwasów tłuszczowych omega-3. Znamy już ich korzystne działanie dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego, ale teraz, badaczom udało się wykazać, że kwasy omega-3 wpływają również na zdrowie mózgu, chroniąc go przed incydentem naczyniowo-mózgowym i zapewniając lepszy poziom przeżycia.

Trzeba działać szybko...

Incydent naczyniowo-mózgowy, czyli popularny udar mózgu, zabija na całym świecie co trzy minuty. Każdego roku, we Francji, udar mózgu dotyczy 150 000 Francuzów, jak mówi przy okazji trwającego we Francji Tygodnia Mózgu, neuropsycholog z Instytutu Farmakologii Molekularnej i Komórkowej (Institut de Pharmacologie moléculaire et cellulaire), Nicolas Blondeau.

W jednej czwartej takich przypadków, po takim ataku mózgowym bardzo szybko następuje zgon. Pięć lat po udarze, połowa ofiar umiera. Jeżeli zaś chodzi o tych, którzy przeżyją, konsekwencje udaru, czasami bardzo ciężkie, towarzyszą im już przez całe życie.

Co proponuje medycyna w przypadku udaru mózgu? Po pierwsze: tromboliza. Która polega na niszczeniu przy pomocy enzymu skrzepu krwi, który jest przyczyną zatkania tętnicy. Kiedy tętnica jest zatkana, mózgowe neurony nie dostają tlenu i składników odżywczych potrzebnych im do przeżycia.

To, co tutaj się liczy, to prędkość działania: po 4 h 30 minutach po udarze mózgu, zniszczenie skrzepu nie odniesie już skutku. Jedynie 5% pacjentów może być w ten sposób leczone, co przekłada się na czas, kiedy zostają dowiezieni do szpitala i odpowiednio zdiagnozowani. Jeżeli więc ta magiczna granica 4h 30 minut zostanie przekroczona, niewiele już można zrobić.

Nie ma leku, który chroniłby neurony: wszystkie przetestowane leki okazały się nieskuteczne, a na badania wydano miliardy dolarów, bez sukcesu.

Omega-3, skuteczna prewencja?

Dlatego tak ważne jest, żeby chronić mózg przed udarem. A ostatnie badania pokazują, że być może mamy naturalny środek w zasięgu ręki. Chodzi tutaj o kwasy tłuszczowe omega-3, które znajdujemy w rybach przede wszystkim.

Zauważono bowiem, że omega-3 mają duże działanie neuroprotekcyjne. Badacze z instytutu Institut de Pharmacologie moléculaire et cellulaire, którymi kierowała doktor Catherine Heurteaux, zauważyli w badaniach in vitro oraz w doświadczeniach nad zwierzęcymi modelami udaru mózgu, że kwasy tłuszczowe omega-3 ograniczają śmiertelność neuronów.

Niepokojące jest to, że od jednego wieku praktycznie zawartość tłuszczów w jedzeniu stale rośnie, podczas gdy ilość omega-3 stale spada. A te kwasy tłuszczowe określane są jako podstawowe, ponieważ ciało ludzkie nie jest w stanie ich samo wyprodukować, a więc bezwzględnie musimy dostarczać je sobie w jedzeniu.

Kwasy tłuszczowe omega-3 występują w wielu postaciach. Mamy więc kwas alfa-linolenowy, na przykład. Kwas alfa-linolenowy (ALA) jest przekształcany przez enzymy (desaturazę i elongazę) w kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA). Te ostatnie dwa znajdują się w dużych dawkach w rybach i jak do tej pory, zostały najlepiej przebadane.

Jeśli zaś chodzi o kwas ALA, zaledwie kilka prac koncentruje się na nim i na jego właściwościach.

Co wiemy o kwasie ALA?

Otóż, na przykład to, że zwiększa spodziewaną długość życia szczurów cierpiących z powodu nadciśnienia. A nadciśnienie jest przyczyną od 50% do 70% przypadków udaru mózgu. A zwiększenie stężenia kwasu ALA w organizmie koreluje ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia incydentu naczyniowo-mózgowego.

Wykazaliśmy również, jak opowiada doktor Nicolas Blondeau, na przykładzie zwierzęcia, że w przypadku 20-minutowej ischemii, kwas ALA uchronił 80% neuronów kiedy, w czasie normalnym, prawie wszystkie komórki by umarły.

Kwas ALA jako terapia udaru mózgu?

Stare powiedzenie mówi, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Ale co zrobić, kiedy do udaru mózgu już doszło? Przetestowaliśmy skuteczność omega-3 u myszy, u których doszło do incydentu naczyniowo-mózgowego w następstwie zatkania tętnicy środkowej mózgu, mówi doktor Nicolas Blondeau. Tego typu zator odpowiada za 70% przypadków udaru mózgu.

Kwas ALA został więc wstrzyknięty tym gryzoniom, a terapia okazała się skuteczna nawet po 6h od udaru. Kwas ALA został podany zwierzętom wielokrotnie, a to pozwoliło na osiągnięcie trzykrotnie większego poziomu przeżycia miesiąc po ataku. Kwas ALA zdaje się dysponować dodatkowym atutam w stosunku do molekuł testowanych do tej pory w próbach klinicznych.

Ponieważ, jak mówi doktor Nicolas Blondeau, większość z tych leków działa na specyficznym poziomie i skupia się jedynie na neuronach. A kwasy omega-3 mają znacznie szersze spektrum działania.

Ostatnie badania epidemiologiczne sugerują, że mogą one ograniczać ryzyko wystąpienia udaru mózgu, a badania przeprowadzone przez francuskich naukowców wykazały, że mają one również działanie rozszerzające naczynia krwionośne (aż o 30% średnicy, ex vivo). Dzięki swojemu działaniu ochronnemu, pomagają one części komórek nerwowych lepiej znosić atak. Poza tym, zauważono również, że kwas ALA stymuluje powstawanie nowych neuronów oraz nowych synaps.

Co warto zapamiętać o kwasie ALA?

Otóż, jest on molekułą mogącą chronić – co najmniej częściowo – mózg przed udarem. Niezależnie od tego, czy chodzi o prewencję, o leczenie, czy też o wyzdrowienie. Na dzień dzisiejszy, nie mamy do dyspozycji żadnego leku na udar mózgu, ale natura dysponuje wieloma roślinami, których oleje zawierają omega-3. Warto więc się nimi zaintersować.