Witamina P (citryn) – właściwości, źródła i wpływ na organizm

Status witaminy P zmieniał się w miarę odkrywania kolejnych faktów na jej temat. Początkowo citryn został zaklasyfikowany do grona witamin. Z czasem jednak badania wykazały, że niedobór tej substancji nie wywołuje charakterystycznych objawów, a ponadto mamy do czynienia nie z jednym związkiem chemicznym, a ich grupą.

Obecnie substancje składające się na witaminę P określa się jako bioflawonoidy. Są one zawarte przede wszystkim w owocach - znajdują się najczęściej tuż pod skórką i odpowiadają za jej zabarwienie. Pełnią funkcję ochronną w przypadku roślin, nieco inną, choć nie mniej ważną rolę odgrywają, jeśli chodzi o funkcjonowanie ludzkiego organizmu.

Czy witamina P jest witaminą?

Witamina P to nazwa, która obejmuje związki pochodzenia organicznego z grupy flawonoidów. Określanie citrynu mianem witaminy jest jednak umowne, bowiem po przeanalizowaniu w 1950 roku materiałów na temat omawianej substancji Amerykański Instytut Żywności zadecydował, że należy ona raczej do grona „czynników farmakologicznych”. Zmiany dotyczące nomenklatury wiążą się z historią kolejnych odkryć dotyczących witaminy P.

W 1936 roku uważany za pioniera badań nad witaminami Albert Szent-Gyorgyi przeprowadził doświadczenie, które miało dać odpowiedź na pytanie, dlaczego kwas askorbinowy zawarty w cytrynach działa skuteczniej niż czysta witamina C. Odkryto wtedy substancję, która pozytywnie wpływała na drobne naczynia krwionośne, tym samym regulując proces przenikania substancji odżywczych do tkanek. Szent-Gyorgyi nazwał odkryty związek witaminą P od angielskiego słowa permability (przepuszczalność). Kolejne badania nie tylko wykazały obecność cytrynu w innych produktach, ale także pozwoliły stwierdzić, że witamina P to nie jeden związek, a ich grupa.

Według Amerykańskiego Instytutu Żywności mianem witaminy określa się substancję, której niedobór wywołuje charakterystyczny zespół objawów. Brak citrynu wiąże się co prawda z pewnymi dolegliwościami, jednak nie można mówić o stałym zestawie symptomów. Dlatego na określenie witaminy P zaproponowano inną nazwę - bioflawonoidy.

Źródła citrynu

Przyjęto, że dzienne zapotrzebowanie na związki określane jako witamina P wynosi 20 mg. Wartość ta jest stała i nie zależy od wieku oraz płci. Szczególnie bogate w citryn są cytrusy, choć związek ten występuje w dużej ilości także w wybranych polskich owocach. Witaminę P znajdziemy również w niektórych ziołach i winie.

Lista produktów zawierających witaminę P przedstawia się następująco:

• cytryny;
• pomarańcze;
• grejpfruty;
• morele;
• wiśnie;
• jeżyny;
• śliwki węgierki;
• czarne porzeczki;
• aronia;
• dzika róża,
• berberys;
• owoce głogu;
• czarny bez;
• papryka;
• kapary;
• szczaw;
• szpinak;
• gryka;
• czerwone wino;
• kasza gryczana;
• zioła: fiolek trójbarwny, dziurawiec, mięta, rumianek, lukrecja.

Działanie witaminy P

Witamina P odpowiada za utrzymywanie homeostazy - stanu równowagi w organizmie. Reguluje przepuszczalność naczyń krwionośnych (poprzez zwiększenie mocy kapilarnej), w związku z czym bywa nazywana także czynnikiem przepuszczalności włośniczkowej. Usprawnia przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, obniża ciśnienie, zapobiega powstawaniu obrzęków. Wpływ witaminy P nie ogranicza się do układu krwionośnego - działa ona rozkurczowo nie tylko na naczynia krwionośne, ale również mięśnie gładkie w przewodach żółciowych. Ponadto w niektórych źródłach wskazuje się na przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne, a nawet przeciwnowotworowe właściwości witaminy P.

Citryn działa antyoksydacyjnie. Wszystkie bioflawonoidy mają w swej budowie grupę hydroksylową, co pozwala im skutecznie niszczyć wolne rodniki. Ponadto wykazują zdolność do łączenia się z metalami, co zapobiega powstawaniu kolejnych utleniaczy.

Witamina P wpływa nie tylko na stan tkanek organizmu, ale również ma nasze samopoczucie i aktywność. Podtrzymuje bowiem poziom adrenaliny, co ma działanie stymulujące i sprawia, że jesteśmy bardziej zmobilizowani do wykonywania kolejnych czynności.

Spożywanie witaminy P jest zalecane kobietom w okresie menopauzy. Citryn łagodzi dolegliwości związane z przekwitaniem, szczególnie sprawdza się w przypadku uderzeń gorąca.

Citryn a witamina C

Citryn działa synergistycznie z witaminą C. Zwiększa efektywność kwasu askorbinowego, poprawia jego przyswajalność, a także chroni przed utlenianiem. Podobnie jak witamina C pozytywnie wpływa na system odpornościowy organizmu. Obie witaminy odpowiadają za uszczelnianie naczyń krwionośnych oraz prawidłowy stan tkanki łącznej. Warto wspomnieć, że powinniśmy dostarczać tych dwóch związków organizmowi w określonej proporcji: na każde 500 mg witaminy C powinno przypadać 100 mg bioflawonoidów.

Nadmiar i niedobór witaminy P w organizmie

Nawet jeśli w organizmie znajdzie się nadmiar witaminy P, nie wywoła on żadnych dolegliwości i nie będzie zagrażał naszemu zdrowiu. Citryn rozpuszcza się bowiem w wodzie, a ta właściwość sprawia, że nadprogramowa ilość tego związku jest bardzo szybko wydalana wraz z moczem.

Brak citrynu

Niedobór witaminy P znacznie osłabia wytrzymałość naczyń włosowatych. Wskutek tego mogą one pękać, czego widocznymi konsekwencjami są krwawe wybroczyny czy siniaki. Rany goją się wolniej, ponadto dziąsła stają się przekrwione i mogą krwawić. Brak citrynu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krwionośnego.

Konsekwencjami niskiego poziomu witaminy P w organizmie mogą być także objawy ogólnoustrojowe. Pojawiają się bóle głowy, problemy z koncentracją i pamięcią, bezsenność. Wystąpić mogą również dolegliwości żołądkowe - biegunki czy wymioty. U osób z niedoborem citrynu symptomem bywa zmniejszenie tolerancji na zimno, a niekiedy także nadwrażliwość na światło słoneczne.

Autor: Justyna Błasiak