Depresja: w kierunku leczenia terapią genową?

Depresja jest problemem zdrowia publicznego, który stale narasta. Jednakże, dzięki pracom naukowców i badaczy, mamy także do czynienia ze stałymi postępami w dziedzinie nowych rozwiązań i terapii dotyczących tej choroby. Jednym z tych rozwiązań jest terapia genowa mierząca bezpośrednio w mózg chorego. Wydaje się ona skuteczna, co wykazali naukowcy na przykładzie depresyjnych myszy. A kiedy terapia dla człowieka?

Dzień 21 października to Europejski Dzień Depresji. I właśnie tego dnia dotarła do nas dobra nowina z laboratoriów amerykańskich, New York-Presbyterian Hospital oraz z Weill Cornell Medical Center. Badacze w rzeczywistości opublikowali bardzo zachęcające rezultaty leczenia depresji poprzez terapię genową.

Większość terapii przeciwko depresji mierzy w same konsekwencje choroby, omijając jej oryginalną przyczynę. Jeśli te terapie są skuteczne dla niektórych pacjentów, to jednakże w przypadku tych, którzy cierpią na depresję zaawansowaną, takie leczenie jest niestety niewystarczające. Nowe badanie przeprowadzone na myszach i opublikowane w prestiżowym przeglądzie Science Translational Medicine, proponuje alternatywę, która może okazać się skuteczna u tych właśnie pacjentów.

Wszystko zaczęło się w 2006 roku, kiedy to Paul Greengard, który otrzymał Nagrodę Nobla w 2000 roku za swoje prace nad neuroprzekazywaniem między neuronami, odkrył rolę proteiny p11. Białko to jest konieczne, aby na powierzchni neuronów pojawiały się receptory serotoniny, która jest neuroprzekaźnikiem biorącym udział w niezliczonej ilości funkcji, włączając w to apetyt, nastrój, sen. Dlatego często też serotonina jest związana z depresją.

Myszy, u których gen p11 jest nieobecny, często wpadają w stany depresyjne, ponieważ serotonina nie może w tym przypadku wypełniać swojej roli.

Celem samo serce mózgu

Badacze więc wpadli na pomysł, aby określić konkretnie, w jaki sposób proteina p11 jest związana z symptomami depresyjnymi. Wywołując więc precyzyjnie wygaśnięcie tego genu w dwóch regionach mózgu poprzez interferencję RNA (czyli poprzez wyciszanie ekspresji genu przez dwuniciowy RNA), naukowcy stwierdzili, że jedynie wygaśnięcie ekspresji białka p11 konkretnie w samym jądrze półleżącym w mózgu (łac. nucleus accumbens), wywołuje stan depresyjny u zwierzęcia.

A stan depresyjny z kolei mógł być scharakteryzowany przez obserwację zachowania gryzonia: zmiejszenie wysiłków, aby się uwolnić, kiedy był trzymany za ogon, albo też znacznie gorsza umiejętność pływania.

Struktura mózgowa znana z tego, iż jest związana z objawami przyzwyczajenia oraz uzależnienia, czyli jądro półleżące, jest także bardzo blisko związane z uczuciem przyjemności, z systemem nagradzania albo śmiechu.

Badacze więc spróbowali odwrotnego doświadczenia: ekspresja genu p11 w jądrze półleżącym u myszy depresyjnych, pozbawionych tego genu. Gryzonie leczone w ten sposób powróciły do normalnego zachowania, a więc wydaje się, że wyzdrowiały.

Podobny rezultat u człowieka?

Rezutaty być może okażą się podobne u człowieka. W rzeczywistości, badacze uzupełnili swoje badania przeprowadzając autopsję mózgów ludzi cierpiących na depresję. Wykazali w ten sposób, że zdecydowanie słabsza ekspresja białka p11 jest w jądrach półleżących osób depresyjnych.

Rezultaty te są więc bardzo interesujące i być może poprowadzą w kierunku pozwolenia na przeprowadzenie prób klinicznych terapii genowej, tak, jak to było w 2007 roku w przypadku pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona.

Jednakże, kilka pytań pozostaje bez odpowiedzi. Przyczyny depresji są liczne, model laboratoryjny, który odpowiada jedynie przypadkowi braku odczuwania przyjemności, jest jedynie prostym przykładem. Należało by uzupełnić badania testując terapię na wielu modelach depresji u myszy (na przykład, stres, niepokój).

Poza tym, efekty stałej ekspresji proteiny p11, nawet po wyzdrowieniu, nie zostały przestudiowane.