Umiejętności rysowania mają psychologiczne podstawy w percepcji oraz w pamięci

Od zarania dziejów, kiedy tylko człowiek nauczył się stawiać pierwsze spójne kreski, podział był jasny: istnieją ludzie, którzy bez wysiłku potrafią narysować każdy przedmiot, a także ludzie, którzy godzinami będą skrobać coś, co w ostatecznym rozrachunku nie przypomina niczego, a co najwyżej ma właściwe proporcje i kąty. Ale właściwie skąd taka różnica? Badania naukowe dają właśnie odpowiedź na to pytanie.

Wydaje się bowiem, że umiejętności realistycznego rysowania zależą od trzech czynników: jak dana osoba postrzega rzeczywistość, jak dobrze zapamiętuje informacje wizualne, który element danego przedmiotu decyduje się rysować.

Dobra wiadomość jest taka, zdaniem naukowców z University College of London, że ludzie mogą poprawić wszystkie te umysłowe procesy dzięki praktyce.

Po pierwsze, stwierdzają naukowcy, ludzie, którzy nie potrafią rysować, nie widzą świata takim, jaki jest. Kiedy patrzymy na dany przedmiot, nasze systemy wizualne automatycznie źle oceniają takie cechy jak rozmiar, kształt, kolor. Badania z ostatnich lat pokazały, że co najmniej swojego rodzaju zła percepcja przekłada się na błędy w rysowaniu.

Paradoksalnie, w innych okolicznościach, nieprawidłowa percepcja pomaga nam w nadawaniu sensu temu światu. Na przykład, przedmioty wydają się większe kiedy są blisko, niż kiedy są daleko. Mimo to, nasz system wzrokowy praktykuje „stałość rozmiaru” postrzegając dany przedmiot jako mający w przybliżeniu jeden rozmiar, niezależnie od tego, jak daleko ten przedmiot jest.

System wizualny wiedząc, że odległy przedmiot w rzeczywistości jest większy niż się wydaje, wysyła fałszywe informacje do mózgu na temat tego, co widzą oczy.

Ludzie, którzy mają największe problemy z oceną pozornego rozmiaru, kształtu, koloru i światłości, mogą również kiepsko rysować, jak pokazuje najnowsze badanie amerykańskich naukowców z Brooklyn College i z Graduate Center z City University of New York. Ludzie, którzy rysują lepiej, są lepsi w pomijaniu tej wizualnej złej percepcji i po prostu postrzegają to, co widzą ich własne oczy.

Aczkolwiek, nieprawidłowe postrzeganie to tylko jedna część tego obrazka, jak mówi Rebecca Chamberlain, psycholog na uniwersytecie University College of London.

Albowiem doktor Rebecca Chamberlain wraz ze swoimi kolegami przeprowadziła ostatnio eksperyment nad rolą pamięci wizualnej w procesie malowania. Naukowcy ci teraz uważają, że umiejętności rysowania częściwo wynikają z możliwości zapamiętywania prostych relacji w przedmiocie, takich jak kąt pomiędzy dwoma liniami: w momencie, kiedy kąt ten jest potrzegany do momentu, kiedy kąt jest rysowany.

Dodatkowo, rysowanie zdaje się skupiać zarówno na całościowych relacjach proporcjonalnych, jaki i na szczegółach wyizolowanych z całości. Być może umiejętność przeskakiwania z jednego modelu widzenia na drugi przyczynia się do skutecznego rysowania, mówi doktor Rebecca Chamberlain.

Co więcej, nie jest to pierwsze badanie, które pochyliło się nad kwestią rysowania. Albowiem, jeszcze w grudniu ubiegłego roku, zespół naukowców umieścił artykuł w naukowym przeglądzie Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts badanie, które stwierdzało, iż uzdolnieni artyści są lepsi w wybieraniu elementów przedmiotu, które powinny być wzięte pod uwagę, aby oddać kształt tego przedmiotu.

A kiedy artysta już wybierze ważny element, wtedy lepiej skupia na nim swoją uwagę i ignoruje niepotrzebne detale. Jak mówi stare powiedzenie, diabeł tkwi w szczegółach, a badacze w dalszym ciągu pracują nad wszystkimi czynnikami, od których może zależeć umiejętność rysowania.

Aczkolwiek, tego wszystkiego można się nauczyć, ponieważ nie ulega wątpliwości, że praktyka odgrywa bardzo dużą rolę w rysowaniu, wyjaśnia doktor Rebecca Chamberlain. Niektórzy z nas mogą być predysponowani do dokładniejszego postrzegania i mogą miec lepszą pamięć wzrokową niż inni, ale cała reszta z nas może posłużyć się różnymi sztuczkami, aby się tego nauczyć.

Badanie przedstawione na ostatnim sympozjum naukowym na uniwersytecie Columbia University pokazało, iż praktykowanie rysowania wyraźnie poprawia z czasem umiejętności rysowania. Badanie to również przeprowadziła doktor Rebecca Chamberlain.

W oparciu o te badania, naukowcy zalecają, aby podążać za technikami, dzięki którym możemy się wyszkolić w lepszym rysowaniu. Na przykład, skupianie się na skali rysunku, która pasowałaby do rozmiaru kartki; uchwycenie przedmiotu w jego otoczeniu, aby pokazać gdzie się mieści w przestrzeni; skupiania się na odległościach miedzy elementami przedmiotu i na ich względnych rozmiarach; skupianie się na rozmiarze i kształcie tak zwanych „negatywnych przestrzeni”, albo na pustych przestrzeniach między częściami przedmiotu.

I ostatnie zalecenie: myśl o liniach jak o czymś, czym naprawdę są, czyli o granicach między światłem a cieniem.

Jak podsumowuje jeden z członków ekipy badawczej, Chris McManus: niewiele jest ludzkich umiejętności, których nie możemy poprawić dzięki praktyce.