Męska płodność: szkodliwość BPA potwierdzona?

Nawet niskie stężenie bisfenolu A może mieć szkodliwy wpływ na męskie jądra. Zostało to po raz pierwszy empirycznie udowodnione przez René Haberta i jego współpracowników (UMR Stem Cell and Radiation, Paris Diderot University) i opisane w artykule, który został opublikowany w Plos One. Bisfenol A (BPA) jest związkiem chemicznym, wchodzącym w skład tworzyw sztucznych i żywic. Jest używany, m. in. w produkcji pojemników na jedzenie, takich jak butelki. Znalazł zastosowanie także w foliach ochronnych używanych wewnątrz puszek aluminiowych na jedzenie i napoje.

Co ciekawe, znaczący poziom BPA został także znaleziony w ludzkiej krwi, moczu, wodach płodowych i łożyskach.

Ostatnie badanie wykazały, że ten używany w przemyśle związek ma szkodliwy wpływ na zdolności rozrodcze, rozwój i metabolizm zwierząt laboratoryjnych. Zaistniało podejrzenie, że BPA działa w ten sam sposób również na ludzki organizm.

W ramach działań zapobiegawczych, w Europie od stycznia 2011 roku została zakazana produkcja i sprzedaż butelek z BPA, używanych do karmienia niemowląt. Co więcej, we Francji (od lipca 2015) zakaz ten będzie obejmował wszystkie rodzaje pojemników, które mają styczność z jedzeniem.

Ważne jest także, żeby w przyszłości BPA nie został zastąpiony innym związkiem o równie szkodliwych właściwościach.

Zespół René Haberta udoskonalił system hodowli jąder płodowych. Polega on na podzieleniu ich na małe plastry, a następnie wystawieniu na działanie filtra na płytce Petriego. W odpowiednich warunkach jądra płodowe są w stanie przeżyć kilka dni, wydzielając przy tym testosteron.

W artykule opublikowanym w Plos One, René Habert i jego współpracownicy opisali pierwszy eksperymentalny dowód na to, że niskie stężenie biosfenolu A jest wystarczające do wywołania negatywnych zmian w męskich jądrach.

Jak dotąd żadne badania nie potwierdziły szkodliwego wpływu biosfenolu A na płodność mężczyzn, a kilka wcześniejszych badań epidemiologicznych pozostaje sprzecznych z tą teorią.

We współpracy z Antoine-Béclere Hospital, naukowcy wyhodowali (używając płytek Petriego) żywe jądra płodowe w obecności biosfenolu A i bez niego, udoskonalając w ten sposób metodę.

W 2009, procedura ta pozwoliła po raz pierwszy udowodnić, że ftalany (inny rodzaj związków zaburzających gospodarkę hormonalną) hamują przyszły rozwój plemników u ludzkich płodów.

W tych nowych badaniach, naukowcy zaobserwowali, że wystawianie jąder płodowych na działanie biosfenolu A, redukuje produkcję testosteronu i innego hormonu, które są niezbędne do rozwoju płodowego.

Już stężenie biosfenolu A wynoszące 2 mikrogramy na litr może wywoływać wspomniane negatywne efekty. Jest to jednocześnie poziom średniego stężenia tego związku w krwi, moczu i wodach płodowych.

Wiemy, że testosteron jest produkowany przez jądra podczas życia płodu, narzucając maskulinizację genitaliów wewnętrznych i zewnętrznych, które przy nieobecności testosteronu rozwijają się w niekontrolowany sposób w kierunku żeńskim.

Co więcej, bardzo prawdopodobne, że testosteron odgrywa również rolę w rozwoju samych jąder. W konsekwencji, ekspozycja kobiet ciężarnych na biosfenol A może być jedną z przyczyn wrodzonych defektów maskulinizujących, których częstotliwość wzrosła dwukrotnie w ciągu ostatnich 40 lat.

Według  René Haberta, jest również możliwe, że biosfenol A przyczynia się do obniżenia jakości spermy i wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia raka jąder.

Ponadto, naukowcy porównali reakcję na biosfenol A u ludzi i u zwierząt.

„Zaobserwowaliśmy, że ludzie są dużo bardziej wrażliwi na BPA niż szczury czy myszy. Te wyniki powinny zwrócić większą uwagę na prognozowanie dopuszczalnych progów narażenia zdrowia ludzkiego, na podstawie danych otrzymanych z badań nad zwierzętami”, tłumaczy Habert.

Podsumowując, naukowcy ukazali w tym artykule, że biosfenol A działa przy pomocy nietypowego i niepoznanego dotąd mechanizmu, którego dokładne zidentyfikowanie jest bardzo ważne, by lepiej zrozumieć działania zaburzające gospodarkę hormonalną ludzkiego organizmu.



red. Katarzyna Topolska