Antyoksydacyjne polifenole w kawie są aktywne na poziomie mózgu

Konsumpcja kawy ma bardzo dobrze znane działanie na mózg. Podnosi czujność, koncentrację, zdolności uczenia się, stymuluje uwagę oraz skraca czas reakcji. Poprawia nasze zdolności pamięciowe. A jednak, jak się okazuje może zakłócić nasz sen. Co więcej, wykazano również, że głównie u kobiet, konsumpcja kawy przez całe życie może spowalniać spadek poznawczy związany z wiekiem. Kolejny interesujący fakt jest taki, że kawa może również redukować ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera i chorobę Parkinsona.

Do tej pory, większość badań sugerowała, że substancją odpowiedzialną za te działania jest kofeina, ponieważ podczas testów  okazywała się skuteczna. Natomiast, kawa bekofeinowa często nie wykazywała się żadnym z wyżej wymienionych skutków.

Plastyczność mózgowa hipokampu

Mechanizmy, które kryją się za działaniem kofeiny w prewencji patologii mózgowych, pozostają słabo poznane i zrozumiane. Często, przypisywane są po prostu jej właściwościom jako antagonisty receptorów adenozyny.

Przedkliniczne badanie, przeprowadzone ostatnio, pokazało jednak, że istnieje całkiem nowy mechanizm. Kiedy bowiem laboratoryjne szczury otrzymywały suplementy kofeiny w swojej wodzie do picia (5mg/kg/dzień, co odpowiada 3 filiżankom kawy dziennie u człowieka), między 4 i 10 miesiącem życia, w 10 miesiącu życia miały lepsze zdolności uczenia się i lepsze funkcje pamięciowe w porównaniu do szczurów, które piły jedynie wodę z kranu.

Eksperci podkreślają jeszcze, że ekspozycja na kofeinę stymuluje wzrost niektórych rozgałęzień neuronowych: dendrytów oraz kolców dendrytycznych. Kolce dendrytyczne to małe wyrostki, obecne na dendrytach, służące jako marker plastyczności neuronów.

Zjawisko to zostało zaobserwowane w hipokampie, który jest strukturą mózgową wysoce zaangażowaną w proces pamięci. Najnowsze prace sugerują więc, że plastyczność zaobserwowana na poziomie hipokampu u szczurów laboratoryjnych, mających kontakt z kofeiną, może wiązać się z prewencją spadku poznawczego dzięki konsumpcji kawy i kofeiny, przez całą długość życia.

Inne badania z kolei zdają się sugerować, że inne składniki kawy, a przede wszystkim polifenole antyoksydacyjne – w szczególności, kwasy chlorogenowe – mają mieć bezpośrednie działanie na mózg.

Zielona kawa bezkofeinowa stymuluje metabolizm mózgowy

Najnowsze badanie przyjrzało się również ekstraktowi z zielonej kawy bezkofeinowej, dostępnej w handlu, znanej jako Svetor®. Suplement ten zawiera od 40% do 45% kwasów chlorogenowych, z których 15% to kwas znany jako 5-caffeol quinic acid, główny chlorogenowy kwas w kawie.

W przebiegu doświadczenia, myszy konsumowały 430 mg/dzień tego ekstraktu (zalecana dawka dla ludzi to 400 mg dziennie), między 3 i 8 miesiącem życia. Stwierdzono u nich poprawę mitochondrialnego metabolizmu energetycznego mózgu, a także lepszą aktywność genów związanych z metabolizmem mózgowym.

Ponieważ spadek poznawczy jest skorelowany z zaburzeniami metabolizmu energetycznego mózgu, ze wzrostem stresu oksydacyjnego, a także ze spadkiem funkcji synaptycznych, autorzy badania sugerują stosowanie tego typu wyciągów do walki ze spadkiem poznawczym związanym z wiekiem.

Antyoksydanty z kawy poprawiają funkcje poznawcze u seniorów

Badanie pilotażowe, przeprowadzone ostatnio, skupiło się nad efektami spożywania 3 filiżanek normalnej kawy dziennie, kawy bezkofeinowej wzbogaconej bądź nie kwasami chlorogenowymi, a także konsumpcją placebo. Pod lupę wzięto skutki tej konsumpcji dla zdolności poznawczych 39 uczestników, w wieku od 53 do 79 lat.

Wnioski? W porównaniu do kawy bezkofeinowej, mającej normalną zawartość kwasów chlorogenowych oraz w porównaniu do placebo, kawa normalna odznaczała się pozytywnym działaniem na nastrój oraz na uwagę.

Kawa bezkofeinowa, wzbogacona kwasami chlorogenowymi, także poprawiła nastój uczestników oraz ich zdolności, jednakże w nieco mniejszym stopniu. Ten typ kawy stymulował przede wszystkim uwagę oraz redukował bóle głowy i zmęczenie umysłowe związane z rozwiązywaniem testów.

Naukowcy sugerują więc, że antyoksydanty z kawy, takie jak kwasy chlorogenowe, mogą wywierać pozytywny wpływ na mózg i na poznanie, przede wszystkim u osób starszych. Potrzebne są jednak dodatkowe, bardziej pogłębione badania.

Inne prace epidemiologiczne zainteresowały się różnymi składnikami diety śródziemnomorskiej oraz ich wpływem na funkcje poznawcze u osób starszych. Badanie to zostało przeprowadzone w regionie Barcelony. Udział w nich wzięło 447 osób, w tym 52% kobiet, w wieku od 55 do 80 lat, bez objawów choroby serca, ale z grupy ryzyka.

Okazało się, że konsumpcja niektórych typów produktów spożywczych oraz napojów była związana z poprawą funkcji poznawczych. Pośród przestudiowanych produktów znalazły się: olej z oliwek, orzechy, wino, kawa. Kawa była znacząco związana z poprawą pamięci werbalnej.

Podsumowując, konsumpcja żywności i napojów bogatych w antyoksydanty, a w szczególności w polifenole, poprawiała zdolności poznawcze u osób z grupy wysokiego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.