Komórki kamelony, nerki plastyczności komórkowej

Odkryte ostatnio komórki-kameleony, które mają szczególną właściwość do spontanicznej zmiany w przebiegu rozwoju, należą do muszki drozofila, czyli muszki owocowej. Zadziwiające zjawisko, interesujące dla nauki i dla medycyny, jak wyjaśnia jeden z odkrywców, Stéphane Noselli. Są one naprawdę dziwne, te komórki, które nazwano kameleonami i które właśnie odkryto u wyżej wspomnianej muszki owocówki.

Odkrywcami są naukowcy z CNRS i z Uniwersytetu w Nicei. W przebiegu embriogenezy udaje im się dosłownie zmienić tożsamość, przechodząc od jednej do drugiej, w jednym jedynym etapie. To zjawisko, nazwane plastycznością komórkową, jest już znane, ale w nieco mniejszym stopniu. Zdarza się ono w szczególnym momencie tworzenia się embrionu, kiedy dwie epidermy się spotykają i zlewają ze sobą.

Jeden z odkrywców tych komórek, Stéphane Noselli, dyrektor Badań na CNRS oraz dyrektor Instytutu Biologii Rozwoju i Raka (IBDC-Nice CNRS) na Uniwersytecie w Nicei, wyjaśnia te zaskakujące właściwości.

Plastyczność komórek odwołuje się do właściwości komórki do zmieniania tożsamości, na przykład: skóra mogąca stać się neuronem, itp. Jest to zjawisko naprawdę ekstremalnie rzadkie i spotykane w kontekście regeneracji czy też niektórych patologii.

Komórki macierzyste są bardzo plastyczne ponieważ mogą one zróżnicować się w różne, liczne typy komórkowe. Rolą plastyczności jest pozwolenie na zrobienie takiego skrótu, aby otrzymać dany typ komórki, bez konieczności przechodzenia przez całą sekwencję, na przykład: przechodząc od D do E w serii, gdzie powino być A-B-C-D-E.

Po raz pierwszy w historii udało się odkryć w organizmie muszki drozofili takie komórki, zdolne zmieniać tożsamość w sposób spontaniczny, podczas rozwoju embrionu, co czyni z muszki nowy model do badań o bardzo silnym potencjale w dziedzinie mechanizmu plastyczności i reprogramowania komórkowego.

Ale czy można naprawdę tworzyć związki między muszką, która przecież jest insektem, a tym, co zachodzi w organizmie człowieka? Stephane Noselli nie widzi problemu, o ile skupiamy się na mechanizmach, wiedząc, że komórka muszki nie jest wcale inna od komórki człowieka. Jest wiele bardzo ważnych badań i odkryć zrealizowanych właśnie u tej muszki, które następnie zostały potwierdzone w kolejnych badaniach u człowieka.

Jakie więc perspektywy możemy rozważać na poziomie badań fundamentalnych, ale także jeśli chodzi o zastosowanie tych komórek-kameleonów, z punktu widzenia medycyny? Chodzi tutaj o nowy model do badań, model, który otwiera wiele możliwości, jeśli chodzi o reprogramowanie komórkowe, zjawisko spotykane w momencie, kiedy jedna komórka zmienia tożsamość, tak jak komórki macierzyste, na przykład.

Na poziomie medycznym i medycznego zastosowania tego odkrycia na krótką metę, należy na razie zachować ostrożność: prace te pokazują istnienie nowego typu komórek, zdolnych do zmiany tożsamości, w przebiegu zjawiska podobnego do bliznowacenia. Pozostaje jeszcze tylko wykazać istnienie tego fenomenu w przebiegu bliznowacenia u muszki, a następnie u kręgowców, w tym u człowieka, aby rozważyc jego zastosowanie. W obecnym stanie rzeczy chodzi więc o identyfikację tych nowych komórek, co samo w sobie reprezentuje postęp.