Powiększone źrenice

Źrenice to naturalny otwór, występujący przed soczewką, który reguluje ilość światła jaka pada na siatkówkę. Prawidłowo jej średnica wynosi 3-8 mm, zmienia się jednak w zależności od wielu czynników. Czego objawem mogą być powiększone źrenice?

Naturalnie powiększone źrenice

Źrenice pełnią funkcję filtra, który jak przesłona w aparacie fotograficznym, decyduje o odpowiedniej ilości światła, jaka powinna dostać się do wnętrza oka. Wiąże się z tym zmiana ich wielkości, która w pewnych przypadkach jest naturalną reakcją organizmu. Takim przykładem jest powiększanie się źrenic, kiedy znajdujemy się w ciemności lub nagle przechodzimy z bardzo jasnego miejsca do bardziej zaciemnionego. Podobnie dzieje się, kiedy przedmiot, na który patrzymy oddala się od naszych oczu. Są to jednak reakcje tymczasowe i źrenice zwężą się, gdy z powrotem wyjdziemy na światło, czy też zbliżymy do siebie oglądaną rzecz.

Zobacz także:

Nienormalne zmniejszenie źrenic

Powiększone źrenice a leki

Na powiękoszne źrenice wpływają farmaceutyki, które dana osoba przyjmuje. Dotyczy to oczywiście leków stosowanych bezpośrednio na oko (np. krople podawane do worka spojówkowego), ale także tych o działaniu ogólnoustrojowym, w postaci tabletek, czy zastrzyków. Środki farmaceutyczne, których skutkiem ubocznym jest powiększanie się źrenic, to przede wszystkim leki antyhistaminowe, atropina, epinefryna, homatropina, tropikamid, cyklopentolat oraz leki obkurczające naczynia i niektóre krople do oczu.

Narkotyki przyczyną powiększonych źrenic

Podobne działanie mają niektóre narkotyki. W tym przypadku powiększone źrenice to charakterystyczny objaw stosowania kokainy, marihuany i LSD lub odstąpienia od heroiny. Może to być również skutek zatrucia substancjami takimi jak: chloroformem, benzenem, a nawet pewnymi gatunkami grzybów.

Urazy a powiększone źrenice

Często po uderzeniu lub innym urazie głowy zauważa się powiększenie źrenic, które najczęściej występuje tylko w jednym oku, słabiej reagującym na światło, co może być efektem krwawienia śródczaszkowego lub obrzęku mózgu. Źrenica powiększa się wtedy regularnie, zachowując okrągły kształt. Podobnie wygląda to przy udarach mózgu, zakażeniach systemu nerwowego i cięższych zaburzeniach elektrolitowych. W przypadku urazów, najczęściej dotyczy tych o poważniejszych skutkach, którym towarzyszył wstrząs mózgu oraz utrata przytomności.

Choroby powodujące powiększone źrenice

Jeśli źrenica powiększa się w sposób nieregularny, przybierając owalny i  pionowo-podłużny kształt, jest to zazwyczaj objaw ostrego ataku jaskry. Towarzyszą temu inne dolegliwości takie jak problemy z widzeniem, mdłości, ostry ból głowy oraz samego oka. Nie dotyczy to jednak każdego chorującego na jaskrę, a jedynie tych, którzy cierpią na specyficzną jej odmianę, nazywaną jaskrą zamykającego się kąta.

Zdarza się, że przyczyną powiększonych źrenic są poważne choroby. Do najgroźniejszych należy tętniak mózgu, który często nie daje się wcześniej zdiagnozować i polega na osłabieniu oraz wybrzuszaniu się tętnic, co zagraża pęknięciem i poważnym krwawieniem wewnątrzczaszkowym. Rozszerzone źrenice mogą być także objawem guza mózgu lub wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Jednak diagnoza tej przypadłości w kierunku tak poważnych schorzeń, jest zazwyczaj stosowana wtedy, kiedy wcześniej byliśmy już ich świadomi.

Asymetrycznie powiększone źrenice

Sytuacja, w której jedna źrenica jest szersza od drugiej to anizokoria. Jeśli jest to mała różnica (do ok. 0,5 mm), to zazwyczaj nie ma powodu do niepokoju i nie jest to zmiana chorobowa, ponieważ około 20% zdrowych ludzi ma asymetryczne źrenice. Natomiast pojawienie się wyraźnej i znaczącej różnicy, może być już objawem choroby i najlepiej udać się do lekarza w celu wykonania odpowiednich badań i postawienia diagnozy.

U źródeł może leżeć wiele różnych schorzeń, od urazu oka, aż do zmian w układzie nerwowym. Jeżeli powiększeniu źrenic nie towarzyszą żadne inne dolegliwości i objawy chorobowa, najczęściej przyczyną jest uszkodzenie nerwu okołoruchowego, który jest nerwem ruchowym gałki ocznej i odpowiada za unerwianie mięśnia dźwigającego górną powiekę i wszystkich mięśni zewnętrznych oka.

Wachlarz przyczyn występowania powiększonych źrenic jest bardzo szeroki i ciężko bez odpowiednich badań sklasyfikować czy jest to środek uboczny przyjmowanych leków, objaw chorób lub urazów, biologiczny odruch, czy po prostu wynika z uwarunkowań genetycznych. Może być to zarówno naturalna skłonność, jak i objaw poważnych schorzeń, dlatego jeśli rozszerzone źrenice utrzymują się długo i wzbudzają niepokój, najlepszym wyjściem jest udanie się do specjalisty.

Autor: Natalia Kocoń