Komórki macierzyste największą nadzieją medycyny XXI wieku, dlaczego?
Tak wiele się o nich słyszy, ale czy tak naprawdę wiemy na czym polega ten bezcenny dar, który rodzice mogą podarować swojemu dziecku?
Komórki macierzyste to pierwotne i niewyspecjalizowane komórki, które mają wyjątkowe zdolności do przekształcania się w wyspecjalizowane komórki, tworząc w ten sposób tkanki. W odpowiednich warunkach zmieniają się one w dojrzałe komórki, mogące pełnić określone funkcje w organizmie. Dlatego też komórki macierzyste wykorzystuje się w medycynie – obecne w krwi pępowinowej lub w szpiku kostnym mogą uratować niejedno życie.
W każdym organizmie żywym wciąż powstają nowe komórki, które następnie dojrzewają a z czasem obumierają – w wyniku procesu starzenia lub na skutek uszkodzeń, jakich doznaje organizm człowieka. I tutaj właśnie ważną rolę odgrywają komórki macierzyste, które dostarczają nowych komórek w miejsce tych, które obumarły. Rodzaje komórek macierzystych
1. Komórki totipotencjalne
Komórki totipotencjalne mogą utworzyć cały organizm! Przykładem takiej komórki jest zygota, która powstaje w wyniku zapłodnienia. Komórkami takimi mogą być także tzw. blastomery, powstające w wyniku dalszego rozwoju zygoty.
2. Komórki pluripotencjalne
Pluripotencjalne komórki posiadają z kolei zdolność różnicowania się do każdego z trzech rodzajów części składowych, które występują u człowieka podczas rozwoju prenatalnego. Są nimi listki zarodkowe składające się z: mezodermy, ektodermy oraz endodermy. Co istotne, komórki pluripotencjalne mogą dać początek każdej komórce, nie mają jednak możliwości powrotnego przekształcenia się w komórki totipotencjalne.
3. Komórki multipotencjalne
Zobacz również:
- Pierwsze genetyczne zwiastuny depresji poporodowej
- Czy geny mogą pomóc w oczyszczaniu obszaru mózgu odpowiedzialnego za Alzheimera?
- Sprawdź, co masz w genach!
- Nanociała wielbłądów cudownym lekarstwem na najcięższe choroby?
- Geny powodem odwelkania na później?
- Mukowiscydoza - objawy i leczenie
- Zespół Marfana
- Na czym polegają testy genetyczne?
Komórki multipotencjalne powstają tylko w zakresie pojedynczego listka zarodkowego, co oznacza, iż mogą przekształcać się we wszystkie typy komórek, jednakże jedynie w obrębie danego listka zarodkowego z którego pochodzą. Przykładem komórek multipotencjalnych mogą być komórki powstałe w obrębie mezodermy, dzięki którym powstają komórki szpiku, krwi lub mięśni, źródłem których jest krew pępowinowa.
4. Komórki unipotencjalne
Komórki unipotencjalne różnicują się już tylko do ściśle określonego typu komórek dojrzałych, zachowując przy tym zdolność podziału.
Komórki macierzyste ratują życie!
Komórki macierzyste są przeszczepiane do organizmu chorego, odbudowując w ten sposób jego zniszczone tkanki. Takie praktyczne zastosowanie komórek macierzystych ma już swoją blisko 50 – letnią historię. Wszystko zaczęło się bowiem od przeszczepu szpiku kostnego, z kolei w latach 80. XX wieku lekarze przeszczepiali już komórki macierzyste z krwi obwodowej i pępowinowej. Obecnie lekarze i naukowcy wiążą ogromne nadzieje z krwią pępowinową, która pozostaje po porodzie w łożysku i pępowinie. Zawiera ona w swoim składzie wspomniane komórki macierzyste, które mogą zostać wykorzystane do leczenia około 70 różnych chorób! Krwi pępowinowej używa się obecnie zamiast przeszczepu szpiku u chorych na białaczkę, dlaczego? Komórki macierzyste obecne w krwi pępowinowej są młodsze i bardziej plastyczne, niż te zawarte w szpiku kostnym, przez co przeszczepy takie są lepiej tolerowane przez organizmy chorych i co najważniejsze dają mniej odrzutów.
Krew pępowinową pobiera się bezpośrednio po porodzie, z odciętej pępowiny i łożyska. Następnie krew ta jest sprawdzania zarówno pod kątem obecności wirusów i bakterii, jak i zgodności antygenów, co pomaga stwierdzić, komu krew ta może zostać w przyszłości przeszczepiona. Krew bogatą w komórki macierzyste przechowuje się w banku krwi: publicznym lub prywatnym. W tych drugich rodzice za odpowiednią opłatą mogą odłożyć krew pępowinową dla swojego dziecka na wypadek zachorowania na nieuleczalne schorzenie.
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej mogą być wykorzystane zarówno przy przeszczepie autologicznym i allogenicznym. W pierwszym przypadku dawcą komórek jest sam chory, w drugim dawcą może być osoba spokrewniona. To, jaki rodzaj przeszczepu zostanie przeprowadzony zależy w dużej mierze od choroby oraz jej stanu zaawansowania.
Krew pępowinową wykorzystuje się do leczenia takich chorób jak m.in.:
- ostre i przewlekłe białaczki,
- zespoły mielodysplastyczne,
- choroby spowodowane defektem komórki macierzystej,
- zespoły mieloproliferacyjne,
- zespoły rozrostowe układu chłonnego,
- choroby fagocytów,
- nowotwory złośliwe.
Nie da się ukryć, iż badacze z całego świata pokładają w komórkach macierzystych wielkie nadzieje, iż za ich pomocą w przyszłości uda się wyleczyć większość śmiertelnych do tej pory chorób. Czy tak będzie?
Autor:
Sabina Maćkowicz
Komentarze do: Komórki macierzyste największą nadzieją medycyny XXI wieku, dlaczego?