Zgodnie z Rocznym ramowym planem kontroli Inspekcji JHARS na 2009 rok, w IV kwartale kolejne wojewódzkie inspektoraty JHARS, tj. w: Bydgoszczy, Kielcach, Krakowie i Łodzi przeprowadziły kontrolę planową w zakresie jakości handlowej pieczywa i bułki tartej, która zamknęła cykl kontroli tej grupy produktów realizowanych przez IJHARS w 2009 roku. Podmioty do kontroli wytypowano na podstawie wyników poprzednich kontroli oraz informacji o nieprawidłowościach przekazanych przez inne podmioty.
I. CEL KONTROLI
Celem kontroli było sprawdzenie oznakowania pieczywa i bułki tartej a także jakości handlowej obejmującej cechy organoleptyczne i parametry fizykochemiczne bułki tartej. Na podstawie dokumentacji zakładowej, sprawdzono również surowce stosowane do produkcji pieczywa oraz bułki tartej.
II. ZAKRES KONTROLI
Kontrolą objęto 62 piekarnie (8,1% podmiotów znajdujących się w ewidencji WIJHARS, które przeprowadziły kontrolę w tym zakresie). Jakość bułki tartej sprawdzonow 21 podmiotach, czyli w co trzeciej piekarni produkującej pieczywo.
Kontrolą objęto:
- w zakresie oceny organoleptycznej i parametrów fizykochemicznych - 21 partii bułki tartej, o łącznej masie 1 469 kg,
- w zakresie znakowania - 174 partie o łącznej masie 18 980 kg, w tym: 138 partii pieczywa (mieszanego, żytniego i pszennego), o łącznej masie 16 782 kg, 36 partii bułki tartej, o łącznej masie 2 198 kg.
III. WYNIKI KONTROLI
ocena organoleptyczna
Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie cech organoleptycznych bułki tartej.
parametry fizykochemiczne
Nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono ogółem w 13 partiach bułki tartej (61,9% skontrolowanych w tym zakresie partii), o łącznej masie 940 kg (64,0% skontrolowanej w tym zakresie masy). Dotyczyły one zawyżonej wilgotności - (19,0% skontrolowanych partii), zawyżonej zawartości tłuszczu, zaniżonego stopnia rozdrobnienia, obecności zanieczyszczeń organicznych (ziaren maku), braku trwałości produktu - (13,5% skontrolowanych partii) oraz zawyżonej zawartości popiołu - (9,5% skontrolowanych partii). W jednej partii bułki tartej (4,8% skontrolowanych partii) wykazano zawyżoną zawartość cukrów ogółem. Należy zaznaczyć, że partie bułki tartej o niewłaściwej jakości handlowej, zawierały jednocześnie po kilka nieprawidłowości w zakresie różnych parametrów fizykochemicznych.
Na podwyższoną wilgotność może mieć wpływ niedostateczne wysuszenie pieczywa przed zmieleniem, a także niezachowanie przez producenta właściwych warunków podczas przechowywania bułki tartej. Zaniżony stopień rozdrobnienia wskazuje na błędy popełnione w trakcie procesu rozdrabniania pieczywa.
Zawyżona zawartość cukrów może wynikać z używania do produkcji bułki tartej niewłaściwych surowców, np. pieczywa półcukierniczego. Obecność ziaren maku w bułce tartej może wskazywać na użycie pieczywa półcukierniczego z nadzieniem makowym lub pieczywa z posypką z makiem.
znakowanie
Nieprawidłowe znakowanie stwierdzono w przypadku:
- 95 partii pieczywa (68,8% skontrolowanych partii), o łącznej masie 10 955 kg (65,3% skontrolowanej masy),
- 29 partii bułki tartej (80,6% skontrolowanych partii), o łącznej masie 1 889 kg (85,9% skontrolowanej masy).
Nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim:
w przypadku pieczywa:
- braku lub podania niepełnych danych identyfikujących producenta (np. brak formy prawnej oraz oznaczenie producenta niezgodne z jego prawidłową nazwą wynikającą z wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, np. brak imienia i nazwiska, podanie skrótu zamiast pełnej nazwy przedsiębiorcy),
- stosowania nazwy „fantazyjnej” jak również opisu pieczywa nie pozwalającego konsumentowi na rozpoznanie jego rodzaju (pszenne, żytnie, pszenno-żytnie, żytnio-pszenne) oraz błędne określenie rodzaju pieczywa, np. deklarowano produkcję chleba żytniego natomiast z dokumentacji zakładowej wynikało, że oprócz mąki żytniej stanowiącej 45% masy gotowego produktu producent stosuje również mąkę pszenną w ilości 35%,
Zobacz również:
- nie wyszczególnienia składników użytych do wypieku pieczywa w kolejności malejącej,
- użycia niewłaściwego wyrażenia poprzedzającego ilość nominalną pieczywa, np. „waga” zamiast „masa netto”,
- daty minimalnej trwałości, np. braku informacji o dacie minimalnej trwałości; użycia niewłaściwego wyrażenia („spożyć dnia”, „najlepiej spożyć do” zamiast „najlepiej spożyć przed”); wymienienia poszczególnych elementów daty minimalnej trwałości w niewłaściwej kolejności („rok, miesiąc, dzień” zamiast „dzień, miesiąc, rok”), nie podania informacji o dacie minimalnej trwałości po wyrażeniu „najlepiej spożyć przed”,
- braku informacji o warunkach przechowywania,
- braku wyszczególnienia w składzie pieczywa składników składnika złożonego, tj. dodatków do wypieku pieczywa, np. polepszacza zawierającego substancje dodatkowe (np. dioctan sodu – środek przeciwpleśniowy),
- pomijania w składzie alergenów (np. mąki pszennej, glutenu, soi, mąki sojowej, płatków pszennych i żytnich),
- składu produktu (wymienienia składników, których faktycznie nie zastosowano, np. podano w składzie pestki słonecznika, których dodatek nie wynikał z receptury; wymieniono „miód” co mogło sugerować, że do wypieku chleba stosowano miód wytworzony przez pszczoły, a faktycznie używano „miód sztuczny płynny”; zamiast wyszczególnionego w składzie „suchego zakwasu pszennego” użyto odpowiednio „suchego zakwasu żytniego”; pominięto w składzie dodane składniki wynikające z receptury (np. wodę, mąkę pszenną, sezam, miód, słonecznik, dynię, słód jęczmienny, błonnik),
- nie wyszczególnienia w składzie pieczywa procentowej zawartości składnika wymienionego w jego nazwie, np. pestek słonecznika w chlebie luksusowym ze słonecznikiem,
- podania na etykiecie zawyżonej zawartości składników, np. czosnku, pestek dyni, mąki pszennej graham, którą wyliczono w odniesieniu do masy zastosowanego składnika złożonego, a nie gotowego produktu.
w przypadku bułki tartej:
- nie umieszczenia w jednym polu widzenia informacji dotyczących nazwy produktu, daty minimalnej trwałości i zawartości netto,
- podania niepełnych danych producenta, wynikających z wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, np. brak kodu pocztowego, brak formy prawnej, użycie skrótu zamiast pełnej nazwy oraz podanie danych w sposób nieczytelny,
- danych odnoszących się do daty minimalnej trwałości, np. brak informacji o dacie minimalnej trwałości, użycie niewłaściwego wyrażenia poprzedzającego datę minimalnej trwałości, podanie daty minimalnej trwałości w niewłaściwej kolejności, np. „rok, miesiąc, dzień” zamiast „dzień, miesiąc, rok”,
- braku składu surowcowego lub pominięcia niektórych użytych składników, np. cukru, margaryny,
- braku określenia warunków przechowywania,
- braku numeru partii produkcyjnej,
- podania tolerancji wagowej przy określeniu ilości nominalnej bułki tartej.
Inne ustalenia z kontroli
wymagania formalno-prawne oraz pakowanie pieczywa i bułki tartej
- 25 piekarni (40,3% skontrolowanych podmiotów) nie zgłosiło do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora JHARS działalności gospodarczej w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi,
- 23 piekarnie (37,1% skontrolowanych podmiotów) nie zgłosiły faktu paczkowania pieczywa i bułki tartej do właściwego Okręgowego Urzędu Miar,
- w 4 piekarniach (6,5% skontrolowanych podmiotów) stwierdzono brak legalizacji przyrządów pomiarowych.
IV. SANKCJE
W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie jakości handlowej pieczywa i bułki tartej wojewódzcy inspektorzy JHARS zastosowali następujące sankcje:
wydali ogółem 49 decyzji administracyjnych, w tym m.in.:
- 8 decyzji nakładających na producentów kary pieniężne, w tym:
- 5 decyzji z tytułu wprowadzenia do obrotu niewłaściwie oznakowanego pieczywa oraz bułki tartej, a także wprowadzenia do obrotu bułki tartej nieodpowiadającej wymaganiom jakości handlowej w zakresie deklarowanych parametrów fizykochemicznych, w wysokości 2 500 zł,
- 3 decyzje z tytułu zafałszowania pieczywa (zaniżona masa netto chleba w odniesieniu do deklaracji, niewłaściwe znakowanie: brak wyszczególnienia w składzie chleba użytego składnika złożonego – polepszacza), w wysokości3 000 zł,
- 35 decyzji nakazujących dostosowanie oznakowania pieczywa i bułki tartej do obowiązujących w tym zakresie przepisów, na partie o łącznej masie 4 588 kg,
- nałożono 25 grzywien w drodze mandatu karnego na łączną kwotę 4 000 zł na osoby odpowiedzialne za stwierdzone nieprawidłowości, w związku z niedopełnieniem obowiązku zgłoszenia działalności do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora JHARS oraz brakiem cech legalizacji wag.
Ponadto wojewódzcy inspektorzy JHARS:
- wszczęli 30 postępowań administracyjnych, w celu:
1. Nałożenia kar pieniężnych z tytułu:
- wprowadzenia do obrotu zafałszowanego pieczywa (zaniżona masa netto i brak wyszczególnienia w składzie chleba polepszacza, substancji alergennych, np. mąki pszennej, a także brak informacji o dacie minimalnej trwałości) oraz bułki tartej (brak w składzie zastosowanych składników, np. polepszacza, margaryny),
- wprowadzenia do obrotu pieczywa i bułki tartej nieodpowiadającej jakości handlowej deklarowanej w oznakowaniu,
- wydania decyzji administracyjnej określającej rodzaj i stopień wady bułki tartej (zawyżona zawartość tłuszczu i popiołu oraz zawyżona wilgotność),
2. Wydali 49 zaleceń pokontrolnych, w których zobowiązali producentów do usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości w zakresie: oznakowania pieczywai bułki tartej, zwiększenia nadzoru nad jakością produkowanej bułki tartej, właściwego przygotowania „kęsów” pieczywa w celu wprowadzenia do obrotu pieczywa o masie zgodnej z deklaracją, zgłoszenia podjęcia działalności gospodarczej do właściwego wojewódzkiego inspektoratu JHARS, zalegalizowania wag.
V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Porównując wyniki kontroli pieczywa i bułki tartej (wykres 1), zrealizowanych w kolejnych kwartałach 2009 roku przez wojewódzkie inspektoraty JHARS, w IV kwartale wzrósł udział:
- nieprawidłowo oznakowanych partii pieczywa w stosunku do I, II i III kwartału odpowiednio o (41,8 p.p.), (17,0 p.p.) oraz (33,3 p.p.),
- nieprawidłowo oznakowanych partii bułki tartej w stosunku do I, II i III kwartałuodpowiednio o (54,9 p.p.), (45,1 p.p.) oraz (23,8 p.p.),
- partii bułki tartej o niewłaściwych parametrach fizykochemicznych w stosunku do I, IIi III kwartału odpowiednio o (29,5 p.p.), (36,0 p.p.) oraz (40,3 p.p.).
Komentarze do: Kontrola jakości pieczywa i bułki tartej